Groothertogdom Luxemburg (1815-1890)

Groothertogdom Luxemburg
Personele unie met (Verenigd) Koninkrijk der Nederlanden
←  1815 – 1890  →
(Details) (Details)
Kaart
Het Groothertogdom Luxemburg in personele unie met het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
Algemene gegevens
Hoofdstad	Luxemburg
Bevolking	312.000 (1830)[1]
Talen	Luxemburgs, Waals, Frans, Nederlands, Duits
Religie(s)	Rooms-katholicisme
Regering
Regeringsvorm	Constitutionele monarchie
Dynastie	Oranje-Nassau
Staatshoofd	Groothertog
Plv. staatshoofd	Gouverneur, stadhouder
Regeringsleider	Minister-president
Legislatuur	Kamer van Afgevaardigden

Het Groothertogdom Luxemburg werd in de jaren 1815-1890 geregeerd door leden van het huis Oranje-Nassau. Bij het Congres van Wenen (1814-1815), dat werd gehouden na de nederlaag van Napoleon in de napoleontische oorlogen, werd het voormalige hertogdom Luxemburg, dat was opgegaan in het Franse Woudendepartement, opgewaardeerd tot groothertogdom en binnen de Duitse Bond (Duitsch verbond) gevoegd. Op provinciaal niveau lag het gezag in handen van Willem I als groothertog, hij werd bij het Verdrag van Wenen ook tevens koning van het nieuw gestichte Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Bij de Grondwet van 1815 werd Luxemburg onder dezelfde souvereiniteit geplaatst als het Koninkrijk en kreeg dezelfde grondwet, behoudens de betrekkingen tot de Duitse bond.^[2]

Na de Belgische opstand (1830) maakte het, op de hoofdstad Luxemburg na, de facto deel uit van de nieuwe staat België. Bij het Verdrag van Londen (1839) verkreeg België het Franstalige westelijk deel van Luxemburg; het oostelijk deel bleef als vanaf dat moment staatkundig onafhankelijk groothertogdom in een personele unie verbonden met rest-Nederland. De verdeling geldt als de derde deling van Luxemburg. Een rompstaat bleef over, met ongeveer een derde van het oorspronkelijke grondgebied met de helft van de bevolking.^[3] Het Groothertogdom Luxemburg had nog het statuut van groothertogdom binnen de Duitse Bond. Na de opheffing van de Duitse Bond in 1867 werd de onafhankelijkheid en neutraliteit van Luxemburg bevestigd hoewel de Nederlandse koning er, conform het Tweede Verdrag van Londen, groothertog bleef.^[4] Aan die situatie kwam een einde met de dood van koning-groothertog Willem III op 23 november 1890, omdat hij geen mannelijke nazaten bezat. Het groothertogdom vererfde in de mannelijke lijn.^[5]

1. ↑ Noordhoff Atlasproducties (2008) De Bosatlas van de Geschiedeniscanon. Groningen: Noordhoff Uitgevers.
2. ↑ Grondwet voor het Koningrijk der Nederlanden (1815) op Wikisource
3. ↑ Calmes (1989), p. 316
4. ↑ Kreins (2003), pp. 80–1
5. ↑ Kriens (2003), p. 83