Guano

Guano is een natuurlijke afzetting bestaande uit de gedroogde uitwerpselen van dieren, en is bekend om de zeer hoge concentratie meststoffen die erin zit. De guano uit Chili bevat een zeer hoge concentratie natriumnitraat en wordt daarom ook wel chilisalpeter genoemd.

Het woord guano stamt van de door de inheemse Andesbewoners gebruikte taal Quechua en heeft betrekking op elke vorm van mest die voor bemesting in de landbouw wordt gebruikt.

Guano wordt in zeer grote hoeveelheden aangetroffen op bepaalde eilanden in de Grote Oceaan en op plaatsen in Chili en Peru. Het ontstaat meestal op droge open plaatsen waar vogels, met name zeevogels, massaal en vaak duizenden jaren lang samenkomen, waardoor er meer uitwerpselen bij komen dan er worden afgebroken. Voorbeelden van zulke vogels zijn jan-van-genten, meeuwen en aalscholvers, maar ook andere dieren. Als het te vochtig is of het veel regent, rotten de uitwerpselen weg, maar bij droogte vormen ze een harde, turfachtige plak, die vanwege de chemische verbindingen die erin zitten behoorlijk stinkt.

Guano is rijk aan fosfaten en natriumnitraat, en werd daarom in het verleden veel geoogst om als mest te dienen. Zo gebruikten de Inca's bijvoorbeeld de guano van de Chincha-eilanden. Winning is tegenwoordig grotendeels verboden omdat de vogels gestoord werden tijdens het broeden, zodat ze de eieren verlieten en er vervolgens grote delen van kolonies uitstierven. Bovendien is de guano tegenwoordig verdrongen door de ontwikkeling van kunstmest door de chemische industrie. Voor bemesting is guano vervangen door in fabrieken gesynthetiseerde nitraatverbindingen.

Niet alleen vogels, maar ook dinosauriërs hadden soms een vaste poepplek, zoals kuilen of grotten, waar in de loop der tijd een metersdikke laag guano is ontstaan. Ook vleermuizen, die in de tropen massaal en vaak op dezelfde plek slapen, hangen meestal boven een dikke laag van de eigen mest, waarin vaak een scala aan gespecialiseerde dieren leeft.

Net zoals plantaardige afzettingen zoals turf of veen kan ook guano bij totale afsluiting van lucht verstenen; bij planten ontstaat dan eerst bruin- en later steenkool, bij dierenmest wordt dit gesteente coproliet genoemd.