Hertogdom Brabant

Hertogdom Brabant
Gewest van de Bourgondische Nederlanden (1384-1482) en nadien de Habsburgse Nederlanden (1482/1556-1795)
←  ←  ←  ←  ←  1183 – 1795  →  →  →
Motto Were di [bron?]
Kaart
Het hertogdom Brabant omstreeks 1350.
Algemene gegevens
Hoofdstad	Leuven (1183-1267) Brussel (1267-1795)
Talen	Oudnederlands, Diets (Middelnederlands), Waals
Regering
Regeringsvorm	Hertogdom
Dynastie	Huis Brabant (1106/1183-1430) Huis Valois (1430-1482) Huis Habsburg - Spaanse lijn (1482-1713) Huis Habsburg - Oostenrijkse lijn (1713-1795)
Staatshoofd	Hertog
Plv. staatshoofd	Stadhouder (ruwaard)

Het hertogdom Brabant vormde, vanaf het midden van de middeleeuwen tot aan de negentiende eeuw, een in grootte wisselend grondgebied in de Lage Landen dat op basis van het feodale stelsel in bezit was van, en werd bestuurd door, leenheren van de Duitse keizer, de Franse koning of keizer of het aartsbisdom Keulen.^[1][2][3] Door de eeuwen heen ontwikkelde zich hier een belangrijke en invloedrijke bestuurlijke en culturele eenheid in de Nederlanden.

In 977 kreeg Karel, een jongere zoon van Lodewijk IV van West-Frankrijk, het hertogdom Neder-Lotharingen als benificium van de Duitse keizer Otto II.^[4]

Waar een heerweg uit de Romeinse tijden langs rivier de Zenne liep, bouwde hij een verdedigingspost van het Rijk der Oostelijke Franken.^[5] Hij zocht steun bij Reinier van Henegouwen en diens broer Lambert I die graaf in Leuven werd.^[4] In de elfde eeuw bestond het gebied uit talloze hertogdommen en graafschappen, het graafschap Leuven zou uitgroeien tot het hertogdom Brabant.^[1] Hendrik I van Brabant legde de basis voor de ontwikkeling en bloei van de middeleeuwse Brabantse steden. Hij verleende ‘s-Hertogenbosch, Oisterwijk, Sint-Oedenrode, Eindhoven, Helmond en Brussel stadsrechten.

Het hertogdom Brabant besloeg op een gegeven moment het grondgebied van de drie huidige Belgische provincies Vlaams-Brabant, Waals-Brabant, Antwerpen plus het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en het overgrote deel van de hedendaagse Nederlandse provincie Noord-Brabant. Verder stonden ook de zogenaamde Landen van Overmaas (ongeveer het huidige Nederlandse Zuid-Limburg) onder het gezag van de hertog van Brabant, alsook het nu Duitse Herzogenrath.

De vlag van België is gebaseerd op de kleuren van het wapen van de hertog van Brabant: zwart, geel en rood. Het nationaal volkslied staat in België bekend als De of La Brabançonne.

Het hertogdom bestond van 1183 tot 1795 en vormde het hart van de Nederlanden. Zijn belangrijkste steden waren Brussel, Antwerpen, Leuven, 's-Hertogenbosch, Tienen, Diest en Lier. De stad Mechelen maakte deel uit van de heerlijkheid Mechelen, een enclave in het hertogdom Brabant. Na de Nederlandse Opstand tegen het Habsburgse gezag en de vorming van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd Staats-Brabant afgesplitst van het hertogdom.

1. ↑ ^{a b} Het hertogdom Brabant. Brabants Erfgoed. Erfgoed Brabant, het provinciale kennis- en expertisecentrum voor erfgoed. (15 september 2017). Geraadpleegd op 21 juni 2023.
2. ↑ Folkert Anders, De Bourgondische Tijd (1400-1500). Geschiedenis.nl. Reinard Maarleveld. Geraadpleegd op 1 september 2023.
3. ↑ Dr. Hein H. Jongbloed, De opkomst en ondergang van hertogdom Neder-Lotharingen (1006-1023) – De Graafschap in de Middeleeuwen. De Graafschap in de middeleeuwen. Geraadpleegd op 22 mei 2021.
4. ↑ ^{a b} Dr. Hein H. Jongbloed, De opkomst en ondergang van hertogdom Neder-Lotharingen (958-977) – De Graafschap in de Middeleeuwen. De Graafschap in de Middeleeuwen. Geraadpleegd op 12 juni 2023.
5. ↑ Ontstaan van Brussel | Brussel-Nu.nl. www.brussel-nu.nl. Geraadpleegd op 1 september 2023.