IJslandspaat

IJslandspaat, vroeger bekend als IJslands kristal (ijslands: silfurberg; zilver-rots), is een transparante variant van calciet, of gekristalliseerd calciumcarbonaat, oorspronkelijk afkomstig uit IJsland, en gebruikt om de polarisatie van licht aan te tonen. Het komt voor in grote stukken met goede splijtvlakken. Het is makkelijk deelbaar in ruitvormige stukken, en is opmerkelijk wegens zijn dubbele breking van licht. Dit betekent dat de refractie-index van het kristal verschillend is voor licht van verschillende polarisatierichtingen. Een straal van niet-gepolariseerd licht die door IJslandspaat gaat, wordt verdeeld in twee stralen van tegengestelde polarisatie in verschillende hoeken, of dubbele breking. Voorwerpen die door het kristal worden gezien, lijken dubbel.

Vroeger was deze eigenschap belangrijk om de aard van het licht met een golflengte te begrijpen. Het werd uitgebreid bestudeerd door Christiaan Huygens en Isaac Newton.^[1] Ook George Stokes bestudeerde het verschijnsel. De volledige verklaring in termen van lichtpolarisatie werd in de jaren 1820 gepubliceerd door Augustin-Jean Fresnel.

Mijnen die IJslandspaat winnen, doen dit vaak in combinatie met het winnen van andere calcieten en aragonieten. Behalve op IJsland, gebeurt dit in de Sonorawoestijn, in Chihuahua (Mexico), in New Mexico (Verenigde Staten) en in de Volksrepubliek China.

1. ↑ Treatise on light; Project Gutenberg edition, 2005, gutenberg.org/ebooks/14725; Geraadpleegd 30 april 2020