Negenjarige Oorlog (1688-1697)

Negenjarige Oorlog
Onderdeel van de oorlogen van de "Zonnekoning"
Frankrijk met zijn kolonies (groen) en zijn tegenstanders (blauw)
Datum	sept. 1688 – sept. 1697
Locatie	Palts, Spaanse Nederlanden, Piëmont, Catalonië, Ierland, Noord-Amerika, de Caraïben en Indië
Resultaat	Vrede van Rijswijk
Casus belli	Franse aanval op de Palts
Strijdende partijen
Nederlandse Republiek Engeland-Schotland-Ierland (Groot-Brittannië) Heilige Roomse Rijk Oostenrijk Beieren Keur-Palts Brandenburg-Pruisen Spanje Portugal Zweden Savoye Frankrijk Ierse Jacobieten
Leiders en commandanten
Willem III George Frederik van Waldeck-Eisenberg Godard van Reede Menno van Coehoorn Hendrik Casimir II van Nassau-Dietz Ferdinand Wilhelm van Württemberg-Teck Karel V van Lotharingen Maximiliaan II Emanuel van Beieren Lodewijk Willem van Baden-Baden Frederik I van Pruisen Eugenius van Savoye Victor Amadeus II van Sardinië Francisco Antonio de Agurto Carlos de Gurrea Lodewijk XIV Frans van Montmorency Sébastien de Vauban Louis François (hertog van Boufflers) Guy Aldonce de Durfort de Lorges (hertog van Lorge) Nicolas Catinat Anne-Jules (hertog van Noailles) Jacques Henri de Durfort (hertog van Duras) François de Neufville (hertog van Villeroi) Lodewijk Jozef van Bourbon (hertog van Vendôme) Jacobus II van Engeland Richard Talbot (graaf van Tyrconnell)

De Negenjarige Oorlog beslaat de periode van 1688 tot 1697 en staat door leenvertalingen ook bekend als (De.) Paltische Successieoorlog, (Fr.) Oorlog tegen de Liga van Augsburg en (Eng.) Oorlog van de Grote Alliantie of Engelse Successieoorlog.

Het was een oorlog van de Liga van Augsburg tegen koning Lodewijk XIV van Frankrijk. Deze wilde zijn land opnieuw uitbreiden, en wel tot aan natuurlijke grenzen (Rijn-Alpen-Pyreneeëndoctrine). Vanaf 1659 had koninkrijk Frankrijk zich door oorlog al meermaals uitgebreid in alle richtingen.

Om de Franse expansiedrang tegen te gaan, verenigden de andere mogendheden zich. Ze legden zelfs hun godsdienstige onenigheden (zie Dertigjarige Oorlog) terzijde om de strijd aan te gaan met de gemeenschappelijke vijand Frankrijk. Daarbij speelde koning-stadhouder Willem III van Oranje een leidende rol. Toen Lodewijk de Palts liet bezetten, kwam de Liga in actie. Lodewijk werd op alle fronten tot staan gebracht en kreeg in binnenland te maken met een hongersnood (1694) en een geldtekort (1696). Voor het eerst stootte Frankrijk op zijn beperkingen, zowel te land als ter zee.

Noodgedwongen ging Lodewijk akkoord met de Vrede van Rijswijk, waarbij hij alle veroveringen (uitgezonderd de Elzas en het huidige Haïti) opgaf. Engeland onttroonde de Republiek als sterkste zeemacht. Deze laatste mocht de zgn. Barrièresteden bemannen, om de Zuidelijke Nederlanden te verdedigen. De vrede was slechts een wapenstilstand, daar het dreigende uitsterven van de Spaanse Habsburgers een nieuwe Europese oorlog onvermijdelijk maakte (Spaanse Successieoorlog).