Patstelling

8
7
6
5
4
3
2
1
	a	b	c	d	e	f	g	h
	Zwart aan zet staat telkens pat (aangenomen dat er verder geen stukken op het bord staan).

8
7
6
5
4
3
2
1
	a	b	c	d	e	f	g	h
	Wit verwacht dat de dames geruild worden en dan kan hij makkelijk winnen. Maar zwart offert zijn dame met 1....Ka8!. Slaat wit nu de dame dan is het pat. Een andere mogelijkheid, 2. Ka6, leidt tot herhaling van zetten.

8
7
6
5
4
3
2
1
	a	b	c	d	e	f	g	h
	1.Ke3! Kxh2 2.Kf2! Kxh1 (anders maakt 3.Pg3 remise) 3.Kg3 en nu zouden na een loperzet beide g-pionnen verloren gaan, dus: 3...Kg1 pat (Kubbel, 1926).

8
7
6
5
4
3
2
1
	a	b	c	d	e	f	g	h
	Het snelste pat met alle stukken nog op het bord ontstaat na 1.a4 c5 2.d4 d6 3.Dd2 e5 4.Df4 e4 5.h3 Le7 6.Dh2 Lh4 7.Ta3 Le6 8.Tg3 Lb3 9.Pd2 Da5 10.d5 e3 11.c4 f5 12.f3 f4 (Wheeler, Sunny South, 1887).

Een patstelling of kortweg pat is een situatie in het schaakspel, waarin de speler die aan zet is geen reglementaire zet kan doen en niet schaak staat. De partij eindigt bij een patstelling in remise.

Voor de speler die sterk staat, is remise onvoordelig; hij wil daarom pat voorkomen. Als de tegenstander vrijwel geen materiaal meer heeft, maar nog niet opgeeft, moet de potentiële winnaar behoedzaam spelen en opletten dat hij geen pat veroorzaakt. Voor de speler die zwak staat, is remise voordelig. Hij kan proberen zichzelf nog meer te verzwakken door zijn resterende stukken te offeren, zoals het geval is bij een dolle toren en bij het tweede hier afgebeelde diagram.

Het is mogelijk dat een speler pat staat, terwijl hij nog veel stukken op het bord heeft, maar dat is zeldzaam. De mogelijkheden voor pat zijn groter als hij alleen nog een koning heeft. Eventueel heeft hij nog enkele andere stukken, bijvoorbeeld pionnen die door een ander stuk geblokkeerd zijn of absoluut gepende stukken.