Personele unie

Een personele unie is een staatsvorm waarbij twee of meer staten hetzelfde staatshoofd hebben, waar iedere staat de jure onafhankelijk is. De staten behouden hun eigen politieke identiteit, recht, kerkelijke organisatie, parlement en bestuursorganen. Een personele unie mag niet worden verward met een federatie zoals de Verenigde Staten of België, die als één enkele staat worden beschouwd.

Personele unies kunnen ontstaan door toeval (de echtgenote van een koning van het ene land wordt door de dood van haar vader/broer koningin van haar land van herkomst en haar kind erft dus beide landen) maar kunnen ook een verkapte vorm van annexatie zijn. Personele unies zijn in sommige gevallen in de wet opgenomen, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. In het laatste geval kan een personele unie vrij gemakkelijk ontbonden worden als er verschillen in de erfopvolging zijn tussen de beide landen. Zo waren het Koninkrijk der Nederlanden en het Groothertogdom Luxemburg van 1815 tot 1890 in een personele unie verbonden. Toen Willem III stierf zonder een zoon na te laten werd hij in Nederland door zijn dochter Wilhelmina opgevolgd. In Luxemburg kon een vrouw echter geen troonopvolger zijn. Luxemburg beriep zich op de Salische Wet om een mannelijke opvolger te eisen, waardoor het huis van Oranje-Nassau het groothertogdom verloor.

Personele unies komen voornamelijk voor in monarchieën en zijn daarom tegenwoordig vrij zeldzaam. Een bekend voorbeeld zijn de vijftien Commonwealth realms.

Binnen een soevereine staat (in volkenrechtelijke zin) kan één monarch aan het hoofd staan van meerdere regeringen. Zo voert de Koning der Nederlanden de regering van het Koninkrijk, maar voert hij ook de regeringen van Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten. In de federale monarchieën Australië en Canada is Charles III ook de monarch van iedere deelstaat. In het Duitse Keizerrijk was de Duits keizer tevens koning van Pruisen.

Ook in het bedrijfsleven wordt de term 'personele unie' wel gebruikt voor een belangengemeenschap, waarbij twee of meer bedrijven onder dezelfde leiding worden gesteld.