Representatieve democratie

Een representatieve, indirecte of vertegenwoordigende democratie is een vorm van overheidsbestuur waarbij een deel van de bevolking die het grondgebied bewoont, medenzeggenschap heeft via een door hen gekozen volksvertegenwoordiging. Er bestaan verschillende stelsels waarin deze vorm van democratie werd en wordt vormgegeven. België en Nederland hebben de staatkundige vorm van een representatieven democratie, elk land met eigen kenmerken. Een representatieve democratie kan worden onderscheiden van een directe democratie, waarin leden van de bevolking zelf politieke besluiten nemen.

Er bestaan wereldwijd en door de eeuwen heen veel verschillende wetenschappelijke, politieke en filosofische theorieën en beschouwingen over doel en functie van een indirecte democratie. In de Nederlandse praktijk bestaat deze er vanaf de Tweede Wereldoorlog veelal uit, er naar te streven compromissen tot stand te brengen tussen verschillende maatschappelijke groepen met soms tegenstrijdige belangen, zienswijzen of voorkeuren. Om tot besluiten te komen geldt bij stemmingen meestal het beginsel van de eenvoudige meerderheid, waarbij de grootste groepering een zeker overwicht zal hebben bij de totstandkoming van een compromis, maar er zal veelal rekening gehouden moeten worden met kleinere groepen omdat men samen in het parlement een meerderheid moet vormen. Vanwege periodieke machtsverschuivingen die bij verkiezingen plaats kunnen vinden, en door het feit dat mensen deel kunnen uitmaken van meerdere groeperingen, zal een zeker evenwicht ontstaan, en wordt voorkomen dat één groepering overheerst.

In aanvulling op de indirecte democratie kennen sommige landen het referendum, wat een vorm is van directe democratie.