Ruilverkaveling

Verkaveling
Typen verkaveling
Blokverkaveling
Esverkaveling
Gewannflur
Miedenverkaveling
Rationele verkaveling
Strokenverkaveling
Processen
Ruilverkaveling
Schaalvergroting
Versnippering

Ruilverkaveling is kavelruil, in de Nederlandse situatie op grond van de in 1924 tot stand gekomen eerste ruilverkavelingswet, in België op grond van de wet van 22 juli 1970.^[1]

Ruilverkaveling is een proces waarin grondeigenaren en/of gebruikers van de bodem in een agrarisch gebied hun kavels met elkaar ruilen, waarbij in Nederland het Kadaster een wezenlijke rol speelde bij het borgen van de rechtszekerheid van deelnemers.

De gedachte achter ruilverkaveling is dat alle deelnemers daarvan beter worden, onder andere doordat de percelen worden vergroot, de rijafstanden verkleind en de onderhoudskosten van sloten en perceelsafscheidingen afnemen. Ook vallen veel beperkingen weg die eerder bestonden doordat men rekening moet houden met zijn buren. Voorlopers waren onder andere de markendeling en de herverdeling van essen, hooilanden en kwelders in de 19e eeuw, waar de gebruiksrechten eerder beperkt waren door collectieve voorschriften.

Ruilverkavelingen werden populair in het voetspoor van de landbouwmechanisatie, met name door voorbeelden uit de Verenigde Staten. Het idee werd door vele (Noord- en Westeuropese regeringen met enthousiasme begroet.

Het belangrijkste doel was het vergroten van de rentabiliteit van de agrarische bedrijven, met name door de aanpassing van waterhuishouding, ontsluiting en verdere infrastructuur. Ook werden verouderde juridische constructies als erfdienstbaarheden afgebouwd. Overheden hebben lange tijd ruilverkavelingen gestimuleerd om de voedselproductie te stimuleren, waardoor voedselprijzen laag bleven. Een neveneffect was schaalvergroting en het verdwijnen van kleinere, minder levensvatbare bedrijven.

Door de moderne ruilverkaveling veranderde de indeling van de percelen. In de regel ontstonden grotere en vlakkere kavels. Dit heeft weer effect op de aanblik van het landschap en op de natuurwaarden. Zo verdwenen veel landschapselementen als sloten, greppels, houtwallen, bosschages, gewelfde akkers, natuurlijke oneffenheden en onverharde wegen. Er worden verharde wegen en bredere watergangen aangelegd en de algehele waterhuishouding wordt aangepast, onder andere door de aanleg van drainage en ontwateringsgemalen. Bij grotere ruilverkavelingen wordt in het buitengebied de bestaande agrarische bebouwing rond de dorpen verplaatst en vervangen door nieuwe ruilverkavelingsboerderijen aan doorgaande wegen.

1. ↑ 22 JULI 1970. - Wet op de ruilverkaveling van landeigendommen uit kracht van de wet.