Sethianisme

Categorie Gnosis
Gnosis
Religies Gnostiek • Hermetisme Mandeïsme • Manicheïsme
Stromingen binnen de gnostiek Bardaisan • Borborieten Basilides • Sethianisme Simon Magus • Valentinianisme Carpocrates • Cainieten Ophieten • Naässenen
Begrippen Abraxas • Archont • Demiurg Emanatie • Eon • Hypostase Jaldabaoth • Pleroma
Teksten Codex Askewianes Codex Berolinensis Gnosticus 8502 Codex Brucianus Codex Tschacos Hermetica Nag Hammadi-geschriften Keulse Mani-Codex Boek van de reuzen
Portaal   Religie

Sethianisme is de naam die door een aantal auteurs uit de oudheid en iets later vanaf de derde eeuw is gegeven aan een of meerdere gnostische groeperingen. Al die auteurs waren bestrijders van wat zij als ketterij zagen. De naam sethianen voor deze gelovigen is ontleend aan Seth, de derde zoon van Adam na Kaïn en Abel. Het is zeer onaannemelijk dat deze gelovigen zichzelf sethianen noemden.

In de kosmogonie van deze groepen had Seth een betekenis die even belangrijk was als die van Christus en werd Christus ook wel geïdentificeerd met Seth als manifestatie van dezelfde goddelijke entiteit. Deze gelovigen zagen zichzelf als de nakomelingen of “het zaad” van Seth. Zij hadden een aantal heilige boeken met openbaringen over Seth, waarvan de meeste pas bekend zijn na de vondst van de Nag Hammadigeschriften in 1945. Dat zijn koptische vertalingen van teksten die oorspronkelijk in het Grieks moeten zijn geschreven.

Op het vakgebied is er begin eenentwintigste eeuw nog steeds een academisch debat in hoeverre die gelovigen nu wel of niet behoorden tot een duidelijk te onderscheiden aparte geloofsgroep dan wel er sprake is van meerdere meer heterodoxe groepen met ook lang niet altijd identieke geloofsopvattingen.