Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)

Kathedrale Basiliek van Sint Jan Evangelist
De Noordzijde
Plaats	's-Hertogenbosch
Denominatie	Rooms-katholiek
Gewijd aan	Johannes de Evangelist
Coördinaten	51° 41′ NB, 5° 19′ OL
Gebouwd in	1220 tot 1530
Restauratie(s)	1860 tot 1939, 1949 tot heden
Monumentale status	Rijksmonument
Monumentnummer	21879
Architectuur
Architect(en)	o.a. Alaert du Hamel en Lambert Hezenmans
Stijlperiode	Brabantse gotiek
Afmeting	115 bij 62 meter
Toren	73 m hoog (westtoren)
Interieur
Doopvont	Aert van Tricht uit 1492
Altaar	lijdensaltaar uit 1500 (in zuidertransept)
Orgel	Floris Hocque II en Hans Goltfuss
Zitplaatsen	1.500
Diverse	Het genadebeeld van de Zoete Lieve Vrouw
Kerkprovincie
Bisdom	's-Hertogenbosch
Detailkaart
Officiële website
Portaal    Christendom

De Kathedrale Basiliek van Sint Jan Evangelist,^[1] gewoonlijk aangeduid als de Sint-Janskathedraal, in de binnenstad van 's-Hertogenbosch wordt veelal beschouwd als het hoogtepunt van de Brabantse gotiek. Het bijzonder harmonieuze interieur is het resultaat van de eenheid van stijl die de gehele bouwperiode van eind veertiende tot begin zestiende eeuw bleef gehandhaafd. De buitenkant levert met zijn gulle ornamenten, zoals de dubbele luchtbogen met de 96 luchtboogfiguren en de reliëfs boven de ramen, een treffend beeld op van de versieringsdrift van de late gotiek. De Sint-Jan is 'een bouwwerk dat volstrekt uniek is in de Nederlandse kerkelijke architectuur.'^[2]

De Sint-Jan staat op de hoek van de Parade en de Torenstraat, waaraan zich de hoofdingang bevindt, en imponeert door zijn omvang en rijkdom aan beeldhouwwerk. Oorspronkelijk als parochiekerk gebouwd, werd de Sint-Jan in 1366 tot kapittelkerk en in 1559 tot kathedraal van het nieuwe bisdom 's-Hertogenbosch verheven. Het gebouw heeft de vorm van een kruiskerk, meer specifiek een kruisbasiliek. In de Sint-Jan bevinden zich onder meer een rijk versierd, 350 kilo zwaar koperen doopvont uit 1492, een driedelig altaarretabel uit het begin van de zestiende eeuw met uit hout gesneden taferelen uit het Lijden van Christus, dat met zes aan weerszijden beschilderde panelen gesloten kan worden, een preekstoel uit het midden van diezelfde eeuw met uit hout gesneden taferelen. De bijna twintig meter hoge orgelkast dateert uit het begin van de zeventiende eeuw en geldt als 'een kunstwerk van koninklijke allure, dat wel gerekend wordt tot de mooiste orgelfronten ter wereld.'^[3] Het renaissance-orgel zelf is, met behoud van veel onderdelen, in 1784 omgebouwd tot een volwaardig achttiende-eeuws instrument. Op 22 juni 1929 werd de Sint-Jan de eretitel basiliek verleend vanwege de bijzondere verering van de Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch.

De kerk behoort tot de Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg en geldt als zogenaamd kanjermonument, een kwalificatie die sinds het jaar 2000 bij de rijksoverheid in gebruik is bij de verdeling van ten behoeve van restauraties geoormerkte financiële middelen.

1. ↑ Monumentenregister, Monumentnummer: 21879. Bij Torenstraat 6 5211 KK te s-Hertogenbosch. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Geraadpleegd op 17 februari 2016.
2. ↑ Van Oudheusden (1985), p. 17, 19.
3. ↑ Van Oudheusden (1985), p. 93.