Station Amsterdam Centraal

Amsterdam Centraal
Voorgevel van het station
Algemeen
Stationscode	Asd
Aantal reizigers	178.501 (2023)[1]
IATA stationscode	ZYA
Geschiedenis
Opening	15 oktober 1889
Stationsbouw
Architect(en)	Pierre Cuypers
Perrons	6
Perronsporen	11[2][noot 1]
Spoorlijn(en)
Lijn Richting Volgend station Amsterdam Centraal Eindpunt Emmerich-Elten Muiderpoortstation Amsterdam Centraal Eindpunt Rotterdam Centraal Amsterdam Sloterdijk Amsterdam Centraal Eindpunt Zutphen Muiderpoortstation Amsterdam Centraal Eindpunt Schiphol Airport Amsterdam Sloterdijk Den Helder Amsterdam Sloterdijk Amsterdam Centraal Eindpunt Brongegevens in Wikidata aanpassen
Spoorlijn(en)	Oude Lijn Den Helder – Amsterdam Oosterspoorweg Rhijnspoorweg Westtak Ringspoorbaan
Treindienst(en)
Trein Richting Volgend station Amsterdam Centraal Eindpunt Frankfurt (Main) Hauptbahnhof Utrecht Centraal Amsterdam Centraal Eindpunt London St Pancras International Rotterdam Centraal Paris Nord Schiphol Airport Brongegevens in Wikidata aanpassen
Treinvervoerder	NS, NS International, Arriva, DB Fernverkehr, European Sleeper, ÖBB en Eurostar
Metro
Metrovervoerder	GVB
Metrostation(s)	Centraal Station
Overig openbaarvervoer
Vervoerders
- Tramvervoerder	GVB
- Busvervoerder	GVB, Connexxion, EBS en Keolis Nederland
Tramlijn(en)	2   4   12   13   14   17   26
Ligging
Land	Nederland
Plaats	Amsterdam
Coördinaten	52° 23′ NB, 4° 54′ OL
Portaal    Openbaar vervoer Nederland

Station Amsterdam Centraal is het centraal station van de Nederlandse hoofdstad Amsterdam. Het is gebouwd tussen 1881 en 1889 naar ontwerp van Pierre Cuypers, Dolf van Gendt (stationsgebouw) en L.J. Eijmer (stationskap). Het station telt zes perrons die via drie dwarsgangen onder de 15 sporen (waarvan 11 perronsporen) bereikbaar zijn. Dagelijks telde Amsterdam Centraal in 2023 een aantal van 167.403 in- en uitstappers^[3] (dus exclusief overstappers), waarmee het na station Utrecht Centraal het drukste station van Nederland is. Reizigers kunnen gebruikmaken van treinen, metro's, trams, bussen en veren. Het station is gelegen op het in het IJ aangeplempte Stationseiland.

Sinds de jaren 1980 ondergaat het station diverse grote verbouwingen waarbij het meestal om uitbreiding gaat. In de jaren '80 hing een grote interne stationsverbouwing samen met de groei van het voorstadsverkeer met Noord-Holland en Flevoland en de spoorwegaansluiting met Schiphol. Sinds medio jaren '90 is er geen duidelijke bouwfase meer te onderscheiden met betrekking tot de vele verbouwingen en uitbreidingen. In de jaren '90 en de eerste helft van de jaren 2000 lag het accent op perron-uitbreidingen vanwege de groei van het aantal treinen. Aansluitend werd het station grootschalig verbouwd omdat de Noord/zuidlijn-metro onder het station werd aangelegd waarbij aan de noordelijke IJ-zijde het station ook is uitgebreid met een busstation en een tweede stationshal. Tegelijk zijn vanwege de landelijke invoering van de OV-chipkaart, en ten behoeve van de uitbreiding van het winkelaanbod, meerdere poortvrije passages aangelegd.

Door gewijzigde inzichten, en soms door beperkte financiële middelen, zijn of worden vernieuwingen of uitbreidingen los van elkaar of stapsgewijs gepland en uitgevoerd, zoals de renovatie van het Cuypersgebouw, de bouw van de Cuyperstrap naar de centrale metrohal in 2020, of het installeren van liften in de Westtunnel in 2006. In andere gevallen moeten projecten bewust achter elkaar worden gepland en uitgevoerd. Zo kon de herinrichting van het Stationseiland, inclusief de bouw van de onder het water gelegen fietsenstalling in het begin van de jaren 2020, pas plaatsvinden nadat de bussen in 2018 allemaal verhuisd waren naar het toen nieuwe busstation aan het IJ.

De huidige verbouwing vanaf 2023 hangt samen met de voortgaande groei van het aantal treinen op Amsterdam Centraal. En na de uitbreiding in de jaren 1980 en de jaren 1990 van de westelijke aansluitende sporen op het Centraal Station, worden nu in de jaren 2020 de oostelijke aansluitende sporen vernieuwd en verbeterd. Een nieuw element bij deze plannen is, met het oog op de veiligheid op de steeds drukker wordende perrons, perronverbreding waarbij perronloze middensporen worden verwijderd zoals in 2016 op Utrecht Centraal is gebeurd.

1. ↑ Bron: NS Dashboard, Reizigersgedrag 2023 Amsterdam Centraal, Aantal instappers, uitstappers en overstappers van NS-trein op NS-trein (per gemiddelde werkdag). NB: dit cijfer betreft de reizigers van NS, dus exclusief reizigers van Eurostar, NS International, DB Fernverkehr en ÖBB Nightjet: van deze vervoerders zijn geen cijfers bekend.
2. ↑ Sporenschema station Amsterdam Centraal sporenplan.nl
3. ↑ https://dashboards.nsjaarverslag.nl/reizigersgedrag/amsterdam-centraal?dtYear=2023

Citefout: Er bestaat een label <ref> voor de groep "noot", maar er is geen bijbehorend label <references group="noot"/> aangetroffen