Varens

Varens zijn een groep van vaatplanten, naargelang de classificatie, behorend tot de Pteropsida of tot de Monilophyta. Onder de naam 'varens' worden naast de 'echte varens' ook de eusporangiate varens (de 'varenachtigen', Engels: fern allies) verstaan - waaronder de paardenstaarten, de Psilotopsida met de addertongfamilie, en de Marattiopsida, maar zonder de Lycophyta (wolfsklauwen en biesvarens), die een zustergroep zijn van de varens.

Varens hebben wortels, die het water uit de grond of uit het water halen, of ze ontbreken. De meeste soorten hebben een wortelstok (rizoom), een kruipend stuk stengel onder de grond. Er komen ook boomvarens voor die met de stengels een schijnstam vormen, zodat een 'boomachtig' uiterlijk ontstaat.

De varens hebben bladen die ontspringen uit de wortelstok. Deze zijn niet zonder meer vergelijkbaar met de bladen van de zaadplanten. Veel soorten varens hebben naast fertiele (vruchtbare) bladen, waarop zich de sporangiën bevinden, ook steriele (onvruchtbare) bladen zonder sporen, bijvoorbeeld dubbelloof. Bij veel andere soorten is er geen onderscheid tussen fertiele en steriele bladen, bijvoorbeeld bij niervaren.

Net zoals mossen en wolfsklauwen vermenigvuldigen de varens zich door middel van sporen en vormen ze geen zaden.

De varens vormen zeer oude plantengroepen, waarvan fossielen bekend zijn uit het midden van het Devoon. In het Carboon was de groep zeer talrijk en vormenrijk. Hoewel de meeste van deze soorten in het Perm zijn uitgestorven, is de groep altijd nadrukkelijk aanwezig geweest; zie voor een overzicht fossiele varens.

Varens en varenachtigen komen over de hele wereld voor. Er zijn duizenden verschillende soorten. In het bijzonder zijn ze overvloedig aanwezig in regenwouden (tropisch of gematigd), omdat hier een van de belangrijkste vereisten voor de leefomgeving van de varen – vocht – is gegarandeerd.

De tak van de biologie die gespecialiseerd is in varens heet pteridologie.