Willem III van Oranje

Willem III
1650–1702
Prins van Oranje
Periode	1650–1702
Voorganger	Willem II
Opvolger	Soevereiniteit opgeheven. Titel komt toe aan: Johan Willem Friso van Nassau-Dietz, Frederik I van Pruisen en Frans Lodewijk van Bourbon-Conti. Titel gegeven aan Willem IV
Stadhouder van Holland, Zeeland, Utrecht, Gelre & Zutphen, Overijssel en Drenthe
Periode	1672–1702 (Gelre vanaf 1675, Drenthe vanaf 1696)
Voorganger	Eerste Stadhouderloze Tijdperk (daarvoor was Willem II stadhouder) Drenthe: Hendrik Casimir II
Opvolger	Tweede Stadhouderloze Tijdperk (daarna was Willem IV stadhouder)
Koning van Engeland, Schotland en Ierland
Periode	1689–1702
Voorganger	Jacobus II / VII
Opvolger	Anna
Vader	Willem II van Oranje
Moeder	Maria Henriëtte Stuart
Dynastie	Oranje-Nassau
Gedeelde wapens van Willem en Maria als koning en koningin van Engeland en Schotland. Na de dood van Maria voerde Willem dezelfde wapens zonder deling

Willem Hendrik van Oranje (Binnenhof (Den Haag), 14 november 1650 – Kensington Palace, 19 maart 1702^[1]), in Nederland veelal aangeduid als: stadhouder-koning Willem III^[2], of als: koning-stadhouder Willem III^[3], was een soevereine prins van Oranje van het huis Oranje-Nassau sinds zijn geboorte.

Vanaf 1672 bestuurde hij als stadhouder Willem III van Oranje Holland, Zeeland en Utrecht, sinds 1675 ook Gelre en Zutphen en Overijssel, en ten slotte sinds 1696 ook Drenthe, in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Vanaf 1689 regeerde hij ook als koning Willem III over Engeland (waartoe ook Wales behoorde) en Ierland. Toevallig was zijn regeringsnummer (III) hetzelfde voor zowel Oranje als Engeland. Hij was ook koning van Schotland, daar stond hij bekend als Willem II. Kortom, hij was koning van het gebied van het huidige Verenigd Koninkrijk en de huidige republiek Ierland, of anders gezegd, van de eilanden Groot-Brittannië en Ierland. Hij staat informeel bekend als King Billy in Ierland en Schotland.

In wat nu bekendstaat als de Glorious Revolution, viel Willem Engeland binnen op 5 november 1688 in een vanuit het parlement ondersteunde actie die uiteindelijk koning Jacobus II afzette en de kronen van Engeland, Schotland en Ierland voor hem won. Op de Britse Eilanden regeerde Willem samen met zijn vrouw, Maria II, tot haar dood op 7 januari 1695 (Juliaanse jaartelling 28 december 1694). De periode van hun gezamenlijke heerschappij wordt vaak aangeduid als "Willem en Maria". In het jaar 1694 kwam de Bank of England tot stand, wat Willem III verzekerde van de steun van de bankiers aan zijn regering.

Willem was een protestant en mede daarom nam hij deel aan verschillende oorlogen tegen de machtige katholieke koning Lodewijk XIV van Frankrijk, in coalitie met de protestantse en katholieke machten van Europa. Veel protestanten riepen hem uit tot een voorvechter van hun geloof. Grotendeels vanwege deze reputatie was Willem in staat om de Britse kronen te nemen, toen velen vreesden dat het katholicisme zou herleven onder Jacobus. Willems overwinning over Jacobus bij de Slag aan de Boyne in 1690 wordt herdacht door de Oranjeorde in Noord-Ierland en delen van Schotland tot op de dag van vandaag. Zijn heerschappij markeerde het begin van de overgang van de persoonlijke heerschappij van het Huis Stuart naar de meer parlementsgerichte heerschappij van het Huis Hannover.

1. ↑ Dit is 8 maart volgens de juliaanse kalender die toen in Engeland gebruikt werd; Engelse bronnen geven meestal dan ook die datum voor zijn overlijden.
2. ↑ Wout Troost (2001), Stadhouder-koning Willem III: een politieke biografie, Hilversum: uitgeverij Verloren
3. ↑ Marjan Norel (2009), Koning stadhouder Willem III: een Europees vorst, Vcl/West-Friesland.