Ziekte van Alzheimer

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Klik op de afspeelknop om dit artikel te beluisteren. De ingesproken tekst kan verouderd zijn. Download deze opname. Info over deze opname. Meer over Gesproken Wikipedia.

Ziekte van Alzheimer
Vergelijking van normale hersenen (links) met die van een alzheimerpatiënt (rechts).
Synoniemen
Latijn	morbus Alzheimer
Nederlands	syndroom van Alzheimer[1] alzheimerdementie[1] alzheimersyndroom[1]
Coderingen
ICD-11	8A20, 6D80
ICD-10	G30, F00
OMIM	104300
DiseasesDB	490
MedlinePlus	000760
eMedicine	neuro/13
MeSH	D000544
Portaal    Geneeskunde

De ziekte van Alzheimer^[1] (vaak kortweg alzheimer^[1] genoemd) is een degeneratieve aandoening die geleidelijk begint en steeds erger wordt.^[2] Het is de oorzaak van 60 tot 70 procent van alle gevallen van dementie.^[2] Het meest herkenbare kenmerk van de ziekte is de moeite met het herinneren van recente gebeurtenissen.^[2] Naarmate de ziekte langer duurt, kunnen andere symptomen ontstaan: spraak- en taalproblemen, desoriëntatie (o.a. gemakkelijk verdwalen), stemmingswisselingen, een verlies van motivatie en initiatief, verminderde zelfzorg en gedragsproblemen.^[2] Uiteindelijk zonderen de patiënten zich af van hun naasten en trekken ze zich terug uit het dagelijks leven.^[2] Hoe snel iemand achteruitgaat, verschilt van patiënt tot patiënt. De gemiddelde levensverwachting na diagnose is drie tot negen jaar.^[3][4]

De oorzaak van Alzheimer is onduidelijk, maar wel was in 2009 al bekend dat genetische factoren en risicofactoren in de omgeving er in verband mee worden gebracht. Ook komen er steeds meer aanwijzingen dat sommige strategieën succesvol zijn bij het voorkomen van de ziekte.^[2] Voortschrijdend wetenschappelijk onderzoek geeft steeds meer duidelijkheid. Men denkt dat ongeveer 70% van het risico genetisch is bepaald; er zijn meerdere genen bij betrokken. Het onderliggende ziekteproces wordt in verband gebracht met plaques en tangles in de hersenen. Een waarschijnlijke diagnose kan worden gesteld op basis van neurologisch onderzoek, cognitieve testen, beeldvormend medisch onderzoek en bloedtesten om andere diagnoses uit te sluiten. Studie van het hersenweefsel is vereist om de definitieve diagnose te kunnen stellen.^[5]

Er bestaan geen medicijnen om de ziekte te genezen of de voortgang te stoppen, maar sommige symptomen kunnen wel worden bestreden.

In 2015 waren er wereldwijd naar schatting 29,8 miljoen mensen met de ziekte van Alzheimer.^[6] De ziekte wordt meestal vastgesteld bij personen die ouder zijn dan 65 jaar,^[7] maar in 4 tot 5% van de gevallen is er sprake van een vroeg begin (jonger dan 65) van de ziekte van Alzheimer.^[8] Ongeveer 6 op de 100 mensen boven de 65 worden door de ziekte getroffen.^[2] De aandoening is vernoemd naar Alois Alzheimer, een Duitse psychiater en neuropatholoog.^[9]

1. ↑ ^{a b c d e} Everdingen, J.J.E. van, Eerenbeemt, A.M.M. van den (2012). Pinkhof Geneeskundig woordenboek (12de druk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
2. ↑ ^{a b c d e f g} Alistair Burns, Steve Iliffe (5 februari 2009). Alzheimer's disease. BMJ (Clinical research ed.) 338: b158. ISSN: 1756-1833. PMID 19196745.
3. ↑ Henry W. Querfurth, Frank M. LaFerla (28 januari 2010). Alzheimer's disease. The New England Journal of Medicine 362 (4): 329–344. ISSN: 1533-4406. PMID 20107219. DOI: 10.1056/NEJMra0909142.
4. ↑ Stephen Todd, Stephen Barr, Mark Roberts, A. Peter Passmore (November 2013). Survival in dementia and predictors of mortality: a review. International Journal of Geriatric Psychiatry 28 (11): 1109–1124. ISSN: 1099-1166. PMID 23526458. DOI: 10.1002/gps.3946.
5. ↑ Clive Ballard, Serge Gauthier, Anne Corbett, Carol Brayne, Dag Aarsland, Emma Jones (19 maart 2011). Alzheimer's disease. Lancet (London, England) 377 (9770): 1019–1031. ISSN: 1474-547X. PMID 21371747. DOI: 10.1016/S0140-6736(10)61349-9.
6. ↑ GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence Collaborators (10 08, 2016). Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015. Lancet (London, England) 388 (10053): 1545–1602. ISSN: 1474-547X. PMID 27733282. PMC PMC5055577. DOI: 10.1016/S0140-6736(16)31678-6.
7. ↑ (en) Berchtold NC, Cotman CW (1998), Evolution in the conceptualization of dementia and Alzheimer's disease: Greco-Roman period to the 1960s. Neurobiol. Aging 19 (3): 173–89
8. ↑ Mario F. Mendez (November 2012). Early-onset Alzheimer's disease: nonamnestic subtypes and type 2 AD. Archives of Medical Research 43 (8): 677–685. ISSN: 1873-5487. PMID 23178565. PMC PMC3532551. DOI: 10.1016/j.arcmed.2012.11.009.
9. ↑ N. C. Berchtold, C. W. Cotman (May 1998). Evolution in the conceptualization of dementia and Alzheimer's disease: Greco-Roman period to the 1960s. Neurobiology of Aging 19 (3): 173–189. ISSN: 0197-4580. PMID 9661992.