Det tysk-romerske riket

Sacrum Romanum Imperium (la) Heiliges Römisches Reich (ty) Sacro Romano Impero (it) Svatá říše Římská (tsj) Sveto rimsko cesarstvo (sl) Det tysk-romerske riket
← 962–1806 ↓
Banneret til Det tysk-romerske riket Våpenskjoldet til Maximilian I
Kart over Det tysk-romerske riket rundt 1630 lagt opp dei moderne europeiske grensene
Hovudstad	ingen
Språk	Latin, tysk, italiensk, tsjekkisk, nederlandsk, fransk, slovensk og mange andre
Religion	Romersk-katolsk
Styreform	Monarki
Tysk-romersk keisar
- 962–967	Otto I[1]
- 1027–1039	Konrad II
- 1530–1556	Karl V
- 1637–1657	Ferdinand III
- 1792–1806	Frans II
Lovgjevande forsamling	Reichstag
Historisk periode	Mellomalderen
- Otto I krona til keisar av Italia	2. februar 962
- Konrad II tar krona av Bourgogne	1034
- Freden i Augsburg	25. september 1555
- Freden i Westfalen	24. oktober 1648
- Rhinforbundet oppretta	12. juli 1806
Føregjengar Etterfølgjarar Austfrankarriket Dei sameinte nederlanda Rhinforbundet Det austerrikske riket Det første franske riket Kongedømet Preussen

Det tysk-romerske riket, offisielt Det heilage romerske riket av tysk nasjon (tysk Heiliges Römisches Reich deutscher Nation, fork. HRR), var eit tysk imperium som oppstod frå det karolingiske Austfrankarriket på 900-talet og vara fram til 1806 under napoleonskrigane. På norsk er riket vanlegvis referert til som Det tysk-romerske riket. I Tyskland vert det gjerne kalla «Det gamle riket» (i motsetnad til det nye).

Med kroninga av frankarkongen Karl den store til keisar av pave Leo III i Roma 25. desember 800 vart sambandet knytt til det gamle romerske keisarriket. Etter å ha gått delvis i oppløysning vart riket gjenoppretta av Otto den store i 962.

I 1254 vart for fyrste gong namnet Sacrum Imperium Romanum ('Det heilage romerske riket') nytta, eit namn som understreka motsetninga til det tidlegare heidenske romarriket, men gav òg ei sakral grunngjeving for tyske herskarar sitt overherredøme over «Kveldlandet» (Abendland, den vestlege verda). Tillegget «av den tyske nasjon» (Nationis Germanicae) oppstod i seinmellomalderen. Fram til 1806 var Tyskland sitt offisielle namn Heiliges Römisches Reich deutscher Nation.

Då Napoleon Bonaparte kom til makta i Frankrike invaderte han Tyskland. Invasjonen førte til ein okkupasjon av ein stor del av dei keisarlege landområda. Det tysk-romerske riket fall etter kvart saman. Keisar Franz II la i 1806 ned krona som tysk-romersk keisar. Samstundes utropte han seg til keisar av Austerrike. På Wienerkongressen etter sigeren over Frankrike slutta dei tyske statane seg igjen saman i Det tyske forbundet (Deutscher Bund).

Områda riket dekte over varierte gjennom historia, men på det største dekte det dagens Tyskland, Austerrike, Sveits, Liechtenstein, Luxembourg, Tsjekkia, Slovenia, Belgia og Nederland, i tillegg til store delar av dagens Polen, Frankrike og Italia. Gjennom heile historia var Riket delt opp i hundrevis av mindre kongedøme, fyrstedøme, hertugdøme, grevskap, frie keisarbyar og andre einingar.

1. ↑ For ei full liste over dei tysk-romerske keisarane sjå Tysk-romersk keisar