Elvis Presley

Elvis Presley
Elvis i 1970
Fødd	8. januar 1935
Fødestad	Tupelo i Mississippi i USA
Død	16. august 1977 (42 år)
Dødsstad	Memphis i Tennessee i USA
Fødenamn	Elvis Aaron Presley
Alias	Elvis, The King, The King of Rock 'n' Roll, Elvis the Pelvis, The Hillbilly Cat[1]
Opphav	USA
Aktiv	1953 – 1977
Sjanger	Rock and roll, Rockabilly, Rhythm and blues, Countryrock
Instrument	Vokal, gitar, piano
Stemmetype	baryton
Plateselskap	Sun, RCA Victor
Verka som	Songar, skodespelar
Mor	Gladys Presley
Far	Vernon Presley
Gift med	Priscilla Presley
Sambuar med	Anita Wood, Ginger Alden
Born	Lisa Marie Presley
Prisar	Grammy Lifetime Achievement Award, Gospel Music Hall of Fame, Rock and Roll Hall of Fame, æresborger av Budapest, stjerne på Hollywood Walk of Fame, Presidentens fridomsmedalje, Grammy Award

Elvis Aaron Presley (8. januar 1935–16. august 1977) var ein amerikansk rockemusikar og skodespelar. Han vert rekna som eit av dei viktigaste kulturikona på 1900-talet og er ofte blitt kalla «the King of Rock and Roll», eller berre «the King».

Presley vart fødd i Tupelo i Mississippi med ein tvillingbror som var dødfødd. Då han var 13 år gammal flytta han og familien til Memphis i Tennessee. Han hadde fått ein gitar til 11-årsdagen sin, ein gitar som skulle få stor betydning for musikkhistoria. Som ung mann fekk han jobb hos Crown Electrics, og køyre lastebil (ein truck) for firmaet. På sine turar såg han eit platestudio, som annonserte med at folk flest kunne spela inn ei plate for berre 4 dollar (+ skatt). I ein matpause gjorde han akkurat det, der My Happiness utgjorde framsida, mens That's When Your Heartaches Begin var på baksida. Legenda vil at dette skulle vera ei gåve til mora sin bursdag, men siden vi nå snakkar 18. juli 1953 og mora hadde fødselsdag i april er dette lite truleg. Mest ville han nok høyre seg sjølv på plate. Sidan familien var fattig, og ikkje hadde platespelar, tok Elvis med seg plata til ein kamerat, Ed Leek, si bestemor som hadde platespelar og der vart plata spela lenge og vel same dag. Deretter gjekk Elvis heim, utan plata. Den kom for ein dag midt på 80-talet, etter at bestemora var død og familien skulle rydde i huset. Han var òg tilbake i studio 4. januar 1954 og spela inn to nye songar: I'll Never Stand In Your Way og It Wouldn't Be The Same Without You. Marion Keisker hadde notert seg namnet, og tipsa Sam Phillips om ham, og i slutten av juni 1954 vart Elvis ringd opp av Phillips som lurte på om han kunne tenke seg gjera nokre forsøk i studio. Han vart introdusert til Scotty Moore (gitar) og Bill Black (ståbass) og dei spela litt saman. 5. juli gjekk dei i studio, og dei prøvde ut nokre rolege songar, men det vart aldri det heilt store. På band finnes framleis I Love You Because og Harbor Lights. I ein pause tok Elvis gitaren og starta å synge på ei "gammal" blueslåt. Bill hengde seg på med bassen og etter kvart kom også Scotty med gitaren med. Sam Phillips kom løpande og lurte på kva som skjedde. "Vi veit ikkje" ropa Scotty tilbake. "Vel, fortsett", var den klare meldinga frå Phillips som løp ut i kontrollrommet og sette i gang bandspelaren. Snart etter var That's All Right innspela og eit musikkhistorisk augneblink var eit faktum.

Musikkarrieren hans byrja der i 1954, då han spelte inn ein song med produsenten Sam Phillips i Sun Records. I lag med gitaristen Scotty Moore og bassisten Bill Black var Presley ein av dei første til å popularisere rockabilly, ei kjapp, etterslagbasert blanding av country og rhythm and blues. RCA Victor fekk kontrakt med han i ein avtale arrangert av Colonel Tom Parker, som var manager for songaren i meir enn to tiår. Den første singelen til Presley for RCA, «Heartbreak Hotel», kom ut i januar 1956 og gjekk til topps i USA. Han vart rekna som ein leiande person i rock and roll etter ei rekkje suksessrike framsyningar på fjernsyn og ei rekkje hitsinglar. Dei energiske songtolkingane hans og den seksuelt utfordrande måten han tedde seg på scenen, i tillegg til ei særs mektig blanding av påverknader på tvers av raseskilja, som skjedde samstundes med at borgarrettsrørsla oppstod, gjorde han enormt populær - og kontroversiell.

I november 1956 debuterte han som skodespelar i filmen Love Me Tender. I 1958 vart han innkalla til militærteneste. Han tok opp att musikkarrieren sin to år seinare, og produserte somme av dei minst kommersielt suksessrike platene sine før han gjennom det meste av 1960-åra spelte i Hollywoodfilmar, som han òg spelte inn musikk for. Dei fleste av desse vart slakta av kritikarane. Etter ein sju år lang konsertpause, kom han i 1968 attende på scenen med ei lovprisa fjernsynssending, Elvis, som førte til at han byrja å halde faste konsertar i Las Vegas og la ut på ei rekkje innbringande turnear. I 1973 heldt Presley den første konserten som vart sendt globalt via satellitt, Aloha from Hawaii. Fleire år med misbruk av reseptpliktig medisin skadde helsa hans, og han døydde i 1977, berre 42 år gammal.

Presley er ein av dei mest lovpriste og innverknadsrike musikarane på 1900-talet. Han hadde stor suksess i mange sjangrar, som pop, blues og gospel, og er den mestseljande soloartisten i historia,^[2][3][4][5] med eit estimert sal på kring 600 millionar plater og singlar verda over.^[6] Han vann tre Grammyprisar, òg fekk Grammy Lifetime Achievement Award 36 år gammal. Han har sidan blitt innlemma i fleire musikalske æresgalleri.

1. ↑ «Elvis Presley 1953–1955 : The Hillbilly Cat». Henta 16. september 2008. 
2. ↑ Reaves 2002.
3. ↑ Victor 2008, s. 438–39.
4. ↑ Semon & Jorgensen 2001.
5. ↑ Collins 2002.
6. ↑ Kyriazis, Stefan (January 8, 2015). «Elvis would be 80 today: Watch ten of his most sensational performances here». Daily Express. Henta 25. september 2016.