Enklawa

Ten artykuł dotyczy geografii politycznej. Zobacz też: enklawy w paleografii.

Enklawa – terytorium otoczone ze wszystkich stron terytorium lądowym innego państwa^[1][2]. Jeżeli stanowi ono część jakiegoś państwa, to jest ono jego eksklawą. Na przykład San Marino stanowi enklawę w terytorium Włoch, zaś gmina Campione stanowi enklawę w terytorium Szwajcarii i eksklawę Włoch. Terminów „enklawa/eksklawa” używa się także dla określenia tego typu terytoriów w skali subnarodowej. Terminu „enklawa” używa się także w przypadku, gdy teren jednego rodzaju jest otoczony terenem innego rodzaju^[1], np. las liściasty na terenie porośniętym lasem iglastym.

Wyraz ten pochodzi z języka francuskiego, który stanowił język dyplomacji. Czasownik enclaver, oznaczające „wbijać się klinem”, pochodzi od łacińskiego in-clavo, gdzie clavus to klin, gwóźdź.

Enklawy są dziedzictwem historycznym i politycznym, choć niekiedy niektóre terytoria stały się faktycznymi enklawami na skutek np. zmiany biegu rzeki.

Życie w enklawach może być niewygodne z racji oderwania od terytorium macierzystego. Stąd też zainteresowane państwa starają się podpisać umowy regulujące takie kwestie jak dostawy energii, przepływ osób, usługi publiczne dla ludności itp. Najlepiej zdefiniowana jest sytuacja enklaw w Europie, zwłaszcza w epoce swobodnego przepływu osób w strefie Schengen. Natomiast w Azji enklawy nadal stanowią nierzadko przedmiot sporów terytorialnych.