Euungulata | |
Waddell et al., 2001 | |
![]() wal grenlandzki | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Podgromada | |
Infragromada | |
(bez rangi) | Euungulata |
Euungulata – klad ssaków obejmujący parzystokopytne i nieparzystokopytne, a więc też walenie.
Nazwa Euungulata ukuta została w 2001 przez Petera Waddella, Hirohisę Kishino i Rissę Otę, w kolejnej pracy starającej się uporządkować relacje pokrewieństwa pomiędzy różnymi grupami ssaków. Jedną z nowo stworzonych nazw była właśnie Euungulata, mająca oznaczać właściwe kopytne (true Ungulata), z definicją Cetartiodactyla + Perissodactyla[1].
Nazwa Cetariodactyla jest jednak w istocie młodszym synonimem parzystokopytnych, Artiodactyla[2]. Zachodzi tutaj bowiem problem wzajemnych relacji kopytnych i waleni. W tradycyjnym rozumieniu parzystokopytne dzieli się je na podrzędy: świniokształtne, do których zaliczają się świniowate[3], pekariowate[4] i hipopotamowate, wielbłądokształtnych z rodziną wielbłądowatych, przeżuwacze, a więc kanczylowate[5], piżmowcowate, jeleniowate[6], widłorogowate, żyrafowate[7], wołowate[8], ponadto zaś rodziny wymarłe. W takim ujęciu parzystokopytne byłyby taksonem parafiletycznym[9]. Bowiem wcześniejsze badania genetyczne wykazały bardzo bliskie pokrewieństwo waleni i pewnych grup parzystokopytnych, jak przeżuwacze[10] czy hipopotamowate[11][12][13]. W efekcie walenie połączono w grupę Whippomorpha z hipopotamami i w grupę Cetruminantia z przeżuwaczami[14]. Żeby oddać fakt, że walenie są po prostu grupą w obrębie parzystokopytnych, zespół Montgelard stworzył nową nazwę Cetartiodactyla[15]. Jednakże zaprezentowana przez Michelle Spaulding et al. definicja parzystokopytnych jako kladu hipopotam nilowy + bydło domowe + dzik euroazjatycki + wielbłąd jednogarbny jak najbardziej obejmuje też walenie (jako bliskich krewnych hipopotama nilowego). W takim ujęciu parzystokopytne zawierające walenie zachowują monofiletyzm i nazwa Cetartiodactyla nie musi być stosowana[16]. Oznacza to jednak, że do kladu należą też walenie, tradycyjnie uznawane za odrębny rząd ssaków i dzielony na podrzędy fiszbinowców[17] i zębowców[18]. Jako trzeci podrząd wymieniane są prawalenie, wymarłe formy nie tworzące kladu[19]. Do fiszbinowców zaliczano rodziny walowatych, płetwalowatych[17], pływaczowatych i walenikowatych, do zębowców natomiast delfinowate[18], narwalowate[20], morświnowate, kogiowate, kaszalotowate, suzowate, iniowate[21] i zyfiowate[22]. Prawalenie obejmują Pakicetidae, Ambulocetidae, Remingtonocetidae, Protocetidae i bazylozaury[19].
Euungulata wchodzą wraz z Ferae i nietoperzami w skład większego kladu Scrotifera. Asher i Helgen zaprezentowali w 2010 następujący kladogram obrazujący te relacje (uproszczono)[2]:
Eutheria |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wedle autorów nazwy klad ten pojawił się jeszcze przed kredą[1].
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie Euungulata
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie Asher&Helgen
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie O'Leary&99
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie Graur&Higgins94
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie Arnason&00
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie Gatesy&96
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie Irwin&Árnason94
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie Whippomorpha&Cetruminantia
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie Montgelard&97
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie Spaulding&09
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie Hong-Yan&Xi-Jun
© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search