Fundamentalizm religijny

Fundamentalizm religijny – rygorystyczne przestrzeganie zasad i norm wyznaczonych przez doktrynę religijną, połączone często z narzucaniem tych zasad innym członkom społeczności niekoniecznie wyznającym tę samą religię lub przymusowym prozelityzmem.

Fundamentalizm dotykał i dotyka wszystkie istniejące religie, a zwłaszcza te o spisanej lub skodyfikowanej tradycji (religie księgi). Choć w ostatnich czasach najbardziej widoczny stał się fundamentalizm ze świata muzułmańskiego, to nie pozbawione takich grup są także inne wielkie religie, jak chrześcijaństwo, hinduizm – czy mniejsze, jak judaizm i shintō. W przypadku dwóch czy też trzech ostatnich fundamentalizm religijny jest najczęściej powiązany także z polityczną ideologią nacjonalizmu, jako że są to de facto religie narodowe.

Źródeł fundamentalizmu religijnego można upatrywać w procesach modernizacyjnych właściwych nowoczesności, prowadzących do relatywizacji wszelkich wizji świata (teza rozwinięta na gruncie polskim w książce D. Motak „Nowoczesność i fundamentalizm. Ruchy antymodernistyczne w chrześcijaństwie”, Kraków 2002). W sytuacji kiedy wartości moralne i fundamentalne doktryny ulegają degradacji, pojawia się potrzeba ich umacniania i powrotu do prawd fundamentalnych, których strzeżenie nakazują pisma. Fundamentalizm religijny dotyczy przede wszystkim dbałości o przestrzeganie niezmiennych i wiecznych doktryn wiary. Warto zaznaczyć, że prawdy te jednak ewoluują i na tle historii dopełniane są przez kolejne pokolenia.