Gelug

Gelug (tyb. དགེ་ལུགས་པ།, Wylie: dge lugs pa, ZWPY: Gêlug-pa; nazwa po tybetańsku oznacza system szlachetności) – jedna z czterech głównych tradycji (szkół, obrządków) buddyzmu tybetańskiego nauczających hinajany, mahajany i wadżrajany. Tradycja również nazywana jest "Nową Kadampą" ze względu na to, że rdzeniem jej nauk są przekazy tradycji kadam, jest również zwana jako tradycja "Gandenpa", ponieważ pierwszym jej klasztorem był Ganden założony w 1409 przez Tsongkhapę, a zwierzchnicy gelugpy to Ganden Tripowie pochodzący właśnie z tego klasztoru (obecnie Ganden funkcjonuje również na uchodźstwie w Indiach). Wyznawców tej tradycji zwie się również żółtymi czapkami ze względu na charakterystyczne ceremonialne nakrycia głowy oznaczające rangę w edukacji monastycznej.

Szkołę gelug założył Je Tsongkhapa Losang Drakpa (1357-1419), którego uczeń Gendyn Durba jest uważany za pierwszego dalajlamę. Powszechnie uważa się, że zwierzchnikiem tej szkoły jest aktualny XIV dalajlama, Tenzin Gjaco, jednak jest to mylny pogląd - stanowisko to piastuje lama Ganden Tripa, "Dzierżawca Złotego Tronu z klasztoru Ganden". Natomiast dalajlamowie byli najwyższymi duchowymi autorytetami wśród gelugpów oraz przez kilka stuleci władcami Tybetu. Drugim najbardziej znanym nauczycielem linii gelug jest panczenlama.

Oprócz klasztoru Ganden głównymi ośrodkami monastycznymi są Sera, Drepung i Tashilunpo oraz ośrodki wyższych studiów tantrycznych Gyumey i Gyuto. Ośrodki gelugpów po napaści Chin na Tybet odbudowane zostały głównie w Indiach, ale również na Zachodzie i w innych krajach Wschodu. Szkoła gelug nie jest jeszcze oficjalnie obecna w Polsce.