Hymn ludowy

Volkshymne

Hymn ludowy

Nuty Hymnu ludowego
Państwo	Austro-Węgry
Muzyka	Joseph Haydn, 1797
Hymn Austro-Węgier (wersja instrumentalna)

Hymn ludowy, Hymn ludu (niem. Volkshymne) – hymn państwowy Austrii, a następnie Austro-Węgier. Słowa hymnu zmieniano wraz ze zmianą cesarza, a w praktyce nawet częściej.

Pierwsza wersja hymnu była autorstwa Lorenza Leopolda Haschki i zaczynała się od słów „Gott erhalte Franz den Kaiser” („Boże zachowaj cesarza Franciszka”), które odnosiły się do Franciszka I Habsburga. Pierwsze wykonanie miało miejsce w 1797 roku, a Austria stała się jednym z pierwszych państw posiadających hymn. W 1826 roku słowa (ale nie pierwszą linijkę) zmieniono. Kolejne słowa „Gott erhalte unsern Kaiser” („Boże zachowaj naszego cesarza”) powstały w 1835 roku, za czasów Ferdynanda I Habsburga, ale uznano je za nieudane i już w roku 1836 zmieniono na „Segen Östreichs hohem Sohne” („Błogosławieństwo wysokiemu synowi Austrii”).

Z okazji wstąpienia na tron Franciszka Józefa I w 1848 roku Franz Grillparzer napisał nowe słowa rozpoczynające się od „Gott erhalte unsern Kaiser”, które jednak nigdy nie stały się oficjalnym tekstem. Dopiero w 1854 roku Johann Gabriel Seidl napisał tekst rozpoczynający się od „Gott erhalte, Gott beschütze”, przetłumaczony później na wszystkie języki urzędowe monarchii. W wersji polskiej hymn rozpoczynał się od słów „Boże wspieraj, Boże ochroń”. Ze względu na to, że po wstąpieniu na tron Karola I nie wprowadzono już oficjalnie zmiany słów, tekst ten jest ostatnim hymnem Austro-Węgier i jako taki przetrwał w pamięci mieszkańców dawnej monarchii habsburskiej.

Melodię do hymnu skomponował Joseph Haydn w roku 1797. Inspiracją dla kompozytora była bez wątpienia poznana przez niego wcześniej na Wyspach angielska pieśń patriotyczna God Save the King. Melodia „Hymnu ludowego” wykazuje pokrewieństwo z innymi popularnymi melodiami kompozytorów epoki klasycyzmu: Mozarta, Telemanna czy samego Haydna. Często zaznacza się też zbieżność początkowych kilku dźwięków – z pewnością przypadkową – z chorwacką pieśnią „V jutro rano se ja stanem”. Również w 1797 roku skomponował Haydn Kwartet smyczkowy op. 76 nr 3, w którym jedna z części (druga, Poco adagio cantabile) to wariacje na temat tej melodii.

Do tej melodii August Heinrich Hoffmann von Fallersleben dopisał tekst Das Lied der Deutschen („Deutschland, Deutschland über alles”), która to pieśń stała się hymnem narodowym Niemiec w roku 1922. Po II wojnie światowej^[kiedy?] melodia została zakazana^{[przez kogo?]} zarówno w Niemczech jak i Austrii, jako część hymnu kojarzącego się z rządami nazistów. Ostatecznie jednak przywrócono ją w Republice Federalnej Niemiec i pozostawiono w hymnie zjednoczonych Niemiec, mimo zastrzeżeń Austriaków uważających melodię za część austriackiego dziedzictwa. Natomiast Austria posiada obecnie hymn z inną melodią.

Poniższe teksty odpowiadają wersji z roku 1854. Jedynie wersja niemiecka posiada zwrotkę szóstą powstałą po ślubie Franciszka Józefa z Elżbietą Bawarską.