Jerozolima

Jerozolima
‏יְרוּשָׁלַיִם /‎ ‏اورشليم
القدس‎
Herb	Flaga
Państwo	Izrael
Dystrykt	Dystrykt Jerozolimy
Burmistrz	Mosze Li’on
Powierzchnia	123 km²
Wysokość	580 m n.p.m.
Populacja (2023); • liczba ludności; • gęstość	; ok. 970 000: 371 844 (Palestyna); ok. 400 000 (Izrael); 6372 os./km²;
Nr kierunkowy	02
Kod pocztowy	91 008
	Położenie na mapie Izraela Jerozolima
	31°46′43″N 35°13′46″E/31,778611 35,229444
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Jerozolima (hebr. ‏יְרוּשָׁלַיִם‎ trl. Yerushalayim trb. Jeruszalajim; arab. القدس, trl. Al-Quds, trb. Al-Kuds oraz اورشليم trl. Ūrushalīm, trb. Uruszalim, także بيت المقدس, trl. Bayt al-Maqdis lub Bayt al-Muqaddas, trb. Bajt al-Makdis lub Bajt al-Mukaddas, łac. Hierosolyma, Aelia Capitolina – zobacz też: nazwy Jerozolimy) – największe miasto Izraela, stolica administracyjna Dystryktu Jerozolimy i stolica państwa Izraela^[3] według izraelskiego prawa^[4]. Znajduje się tutaj oficjalna siedziba prezydenta, większość urzędów państwowych, Sąd Najwyższy, parlament i inne.

Organizacja Narodów Zjednoczonych i większość państw nie uznają Jerozolimy jako stolicy Izraela, pozostawiając tę kwestię sporną do wyjaśnienia podczas przyszłych negocjacji izraelsko-palestyńskich. Autonomia Palestyńska planuje utworzenie we Wschodniej Jerozolimie stolicy swojego państwa. Większość z państw nie ma ambasady w Jerozolimie^[5]; a swoje ambasady posiada w Tel Awiwie.

W grudniu 2017 prezydent Donald Trump oficjalnie uznał Jerozolimę za stolicę Izraela i wydał Departamentowi Stanu polecenie rozpoczęcia procedury przenoszenia amerykańskiej ambasady do tego miasta, na mocy uchwalonej w 1995 ustawy o ambasadzie w Jerozolimie^[6]^[7]^[8]. W tym samym miesiącu taką samą decyzję ogłosił prezydent Gwatemali Jimmy Morales^[9], a w 2019 Jerozolimę za stolicę Izraela uznał rząd Republiki Nauru^[10].

Jest to największe miasto w kraju pod względem powierzchni (123 km²) i ludności (970 000 mieszkańców)^[11]. Leży wśród gór Judei, rozciągających się pomiędzy Morzem Śródziemnym a Morzem Martwym. Miasto posiada długowiekową historię i stanowi centralny punkt dla judaizmu, chrześcijaństwa oraz ważny punkt dla islamu.

Współczesne miasto powstało wokół Starego Miasta. Nowoczesne żydowskie dzielnice rozciągają się w kierunku zachodnim, w stronę aglomeracji Gusz Dan, natomiast dzielnice arabskie rozciągają się po stronie wschodniej (Wschodnia Jerozolima) w kierunku Ramallah i Betlejem.

↑ East Jerusalem – By the Numbers | Association for Civil Rights in Israel (ACRI) [online], acri.org.il [dostęp 2017-11-24] (ang.).
↑ West Jerusalem: population, area, timezone, geographical position [online], ds-lands.com [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-29] .
↑ Jerozolima, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2011-02-11] .
↑ Kwestia stolicy Izraela jest sprawą kontrowersyjną. Zgodnie z Ustawą Zasadniczą Izraela siedzibą władz i konstytucyjną stolicą jest Jerozolima, jednak prawnomiędzynarodowy status tego miasta nie został dotąd uregulowany, ONZ i większość państw, w tym Polska, nie uznają de iure suwerenności Izraela nad całą Jerozolimą, dlatego większość przedstawicielstw dyplomatycznych mieści się w Tel Awiwie. Zob. listę placówek dyplomatycznych w Izraelu (Israel Science and Technology).
↑ Embassies and Consulates in Israel (ang.) [dostęp 29 września 2011].
↑ Jerusalem Embassy Act of 1995. gpo.gov. [dostęp 2017-12-07].
↑ Donald Trump to recognise Jerusalem as Israel’s capital and move US embassy. theguardian.com. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).
↑ Trump officially recognizes Jerusalem as Israel’s capital, orders embassy move for US. foxnews.com. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).
↑ Robert Stefanicki: „Trump Ameryki Łacińskiej” też przenosi ambasadę do Jerozolimy. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2017-12-27. [dostęp 2017-12-28]. (pol.).
↑ Nauru recognizes Jerusalem as Israel’s capital [online], loopnauru.com [dostęp 2019-10-20] (ang.).
↑ Jerusalem, Israel Metro Area Population 1950-2023 [online], macrotrends.net [dostęp 2023-08-07] .

[1] East Jerusalem – By the Numbers | Association for Civil Rights in Israel (ACRI) [online], acri.org.il [dostęp 2017-11-24] (ang.).

[2] West Jerusalem: population, area, timezone, geographical position [online], ds-lands.com [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-29] .

[3] Jerozolima, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2011-02-11] .

[4] Kwestia stolicy Izraela jest sprawą kontrowersyjną. Zgodnie z Ustawą Zasadniczą Izraela siedzibą władz i konstytucyjną stolicą jest Jerozolima, jednak prawnomiędzynarodowy status tego miasta nie został dotąd uregulowany, ONZ i większość państw, w tym Polska, nie uznają de iure suwerenności Izraela nad całą Jerozolimą, dlatego większość przedstawicielstw dyplomatycznych mieści się w Tel Awiwie. Zob. listę placówek dyplomatycznych w Izraelu (Israel Science and Technology).

[5] Embassies and Consulates in Israel (ang.) [dostęp 29 września 2011].

[6] Jerusalem Embassy Act of 1995. gpo.gov. [dostęp 2017-12-07].

[7] Donald Trump to recognise Jerusalem as Israel’s capital and move US embassy. theguardian.com. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).

[8] Trump officially recognizes Jerusalem as Israel’s capital, orders embassy move for US. foxnews.com. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).

[gw20171227-9] Robert Stefanicki: „Trump Ameryki Łacińskiej” też przenosi ambasadę do Jerozolimy. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2017-12-27. [dostęp 2017-12-28]. (pol.).

[10] Nauru recognizes Jerusalem as Israel’s capital [online], loopnauru.com [dostęp 2019-10-20] (ang.).

[11] Jerusalem, Israel Metro Area Population 1950-2023 [online], macrotrends.net [dostęp 2023-08-07] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]