Joseon

Królestwo Korei (Joseon)
Joseon
	1392–1897
Godło	Flaga
Ustrój polityczny	monarchia dziedziczna
Stolica	Hanseong
Data powstania	1392
Data likwidacji	1897
Władca	Gojong
Powierzchnia	219 814 km²
Populacja; • liczba ludności	; 13 000 000; (1907)
Strefa czasowa	UTC +9
Język urzędowy	koreański
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Joseon (także: Korea dynastii Joseon, Chosŏn, Choson, Chosun, Cho-sen, kor. 조선, hanja: 朝鮮) – koreańskie państwo rządzone przez dynastię Yi, zapoczątkowaną przez króla Taejo Yi Seong-gye. Państwo Joseon istniało przez ponad pięć wieków, od 1392 do 1897 roku. Członkowie dynastii Yi rządzili Koreą jako cesarze także od 1897 do 1910 roku, gdy Japonia dokonała aneksji Korei, pozbawiając ją niepodległości.

Powstanie państwa poprzedził upadek istniejącego od 918 do 1392 państwa Goryeo. Do przejęcia władzy przez dynastię Yi doszło w ówczesnej stolicy państwa koreańskiego, w należącym obecnie do Korei Północnej Kaesŏngu (ówczesny Gaegyeong). Po powstaniu państwa Joseon stolicę przeniesiono w miejsce, gdzie obecnie znajduje się stolica Korei Południowej, Seul (wówczas miasto nosiło nazwę Hanseong). Północna granica królestwa sięgała rzek Amnok oraz Tumen. Tym samym znajdowała się mniej więcej w miejscu współczesnej granicy KRLD i Chin.

Dynastia Joseon była ostatnią dynastią rządzącą Koreą i najdłużej w historii rządzącą dynastią o charakterze konfucjańskim. Podczas panowania dynastii Joseon udało jej się skonsolidować władzę na terytorium całego Półwyspu Koreańskiego, dynastia wprowadziła także i utrwalała ideały filozofii konfucjanizmu w koreańskim społeczeństwie, zaadaptowała wiele elementów kultury chińskiej i doprowadziła do rozkwitu klasycznej koreańskiej kultury, nauki, techniki, handlu i literatury. Na przestrzeni dziejów losy państwa dynastii Joseon toczyły się często bardzo dramatycznie, szczególnie w XVI i XVII wieku, gdy Korea padła ofiarą obcych inwazji ze strony Cesarstwa Japońskiego i Mandżurów z dynastii Qing. Wojny z najeźdźcami doprowadziły do wprowadzenia polityki izolacjonizmu Korei na arenie międzynarodowej, co przyczyniło się do określania Korei w opisach zachodnich podróżników i historyków jako „pustelnicze królestwo” (ang. Hermit Kingdom).

Mimo uspokojenia konfliktów z sąsiadami, izolowane od otoczenia międzynarodowego państwo koreańskie w XVIII i XIX wieku było nękane wieloma niepokojami wewnętrznymi. Problemem królestwa były szczególnie walki o władzę na dworze królewskim między rządzącymi klanami i koteriami urzędników, a także niepokoje społeczne, niekiedy skutkujące powstaniami, które wybuchały w Korei w XIX wieku. Wtedy również obce mocarstwa zaczęły naciskać na Koreę, by otworzyła się na świat zewnętrzny. Wszystkie te zjawiska doprowadziły do osłabienia władzy królewskiej w państwie Joseon i ostatecznie do upadku królestwa, do czego w II połowie XIX i na początku XX wieku doprowadzili Japończycy.

Wiele elementów tworzących ówczesną koreańską kulturę, które pojawiły się w Korei w czasach dynastii Joseon, ma duży wpływ na kulturę współczesnej Korei – szczególnie zasady dotyczące etykiety, norm kulturowych i stosunków społecznych.