Kosowo

Republika Kosowa
*Republika e Kosovës*^[1]
Republika Kosovo
Herb	Flaga
	Hymn: Evropa / Европа; (Europa);
Ustrój polityczny	republika parlamentarna/region autonomiczny Serbii pod zarządem międzynarodowym
Stolica	Prisztina
Data powstania	17 lutego 2008
Prezydent	Vjosa Osmani
Premier	Albin Kurti
Powierzchnia	10 887 km²
Populacja (2019); • liczba ludności	; 1 920 079
• gęstość	176,3 os./km²
Waluta	1 euro = 100 centów (EUR, €)
Telefoniczny nr kierunkowy	+383
Domena internetowa	.xk(inne języki) Planowana
Kod samochodowy	RKS
Strefa czasowa	UTC +1
Narody i grupy etniczne	92% Albańczycy; 5,3% Serbowie; 2,7% inne
Język urzędowy	albański, serbski
Religia dominująca	Islam
PKB (2018); • całkowite ; • na osobę	; 22,15 mld USD; 11 535 USD
PKB (PSN) (2017); • całkowite ; • na osobę	; 19,6 mld dolarów międzynar.; 10 515 dolarów międzynar.
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Wiadomości w Wikinews
	Cytaty w Wikicytatach
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach

Kosowo, Republika Kosowa^[8] (alb.: Kosova / Kosovë, Republika e Kosovës; serb.: Косово, Kosovo, Република Косовo, Republika Kosovo) – państwo w południowej Europie ze stolicą w Prisztinie o ograniczonym uznaniu na arenie międzynarodowej (patrz: lista państw formalnie uznających niepodległość Kosowa), które jednostronnie ogłosiło niepodległość 17 lutego 2008 roku.

Do końca 2019 roku kraj ten był uznawany przez 98 państw^[9], Na koniec 2023 roku było to 22 z 27 krajów Unii Europejskiej i 27 z 31 NATO. Niepodległość jest nieuznawana przez ONZ^[b] Od zakończenia wojny domowej jest to protektorat administrowany przez ONZ (Tymczasowa Misja Administracyjna Narodów Zjednoczonych w Kosowie, szerzej znana pod angielskim skrótowcem UNMIK) przy pomocy wojsk NATO (KFOR)^[10].

Liczba krajów, które uznały Republikę Kosowa, spadła poniżej 100. Według rządu serbskiego, do 13 listopada 2019 r. 17 krajów wycofało uznanie niepodległości Kosowa: Komory, Surinam, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Gwinea Bissau, Burundi, Liberia, Lesotho, Grenada, Madagaskar, Dominika, Papua-Nowa Gwinea, Wyspy Salomona, Palau, Republika Środkowoafrykańska, Togo, Ghana i Nauru^[11]^[12].

Władze Serbii, które uważają Kosowo za prawną część terytorium Serbii i są w tej kwestii popierane przez część państw, stosują nazwę Prowincja Autonomiczna Kosowo i Metochia (alb.: Kosovë e Metohi, Kosovë dhe Metohi oraz Krahina Autonome e Kosovës dhe Metohisë; serb.: Косово и Метохија, Kosovo i Metohija oraz Аутономна покрајина Косово и Метохија, Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija).

Kosowo leży na południowy zachód od faktycznego terytorium Republiki Serbii. Region zamieszkany jest obecnie w przeważającej części przez Albańczyków, jednak od XII do XIV/XV wieku związany był z władzą Serbów. Według antropologów Serbowie przybyli na nizinne obecnie zasiedlone przez nich tereny w VI–VIII wieku, po czym stopniowo wyparli Ilirów w okoliczne tereny górskie. Dalsze zmiany nastąpiły pod rządami tureckimi, doprowadzając do powstania złożonej struktury etnicznej. Uchodźstwo Serbów (zwłaszcza w XVIII w.) i stopniowy napływ Albańczyków z południa stanowiły ważne elementy tego procesu. Albańczycy, stanowiący dzisiaj zdecydowaną większość ludności Kosowa, zamieszkują także Albanię, północną i zachodnią Macedonię Północną, Czarnogórę, a w znacznie mniejszych liczbach Serbię, Chorwację, Bośnię i Hercegowinę, oraz Grecję i Włochy^[13].

Kosowo stanowi punkt sporu pomiędzy ludnościami serbską i albańską, zamieszkującymi jego teren.

Z punktu widzenia prawa międzynarodowego i zgodnie z rezolucjami ONZ Kosowo jest postrzegane przez jedne państwa jako część Serbii, a przez inne jako osobne państwo^[14]^[15]^[16]. Kwestię zgodności deklaracji niepodległości Kosowa z prawem międzynarodowym jednoznacznie ustalił Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze 22 lipca 2010, opiniując głosami 10:4, że deklaracja niepodległości nie była nielegalna, ponieważ nic w prawie międzynarodowym nie zabrania takich deklaracji^[17]^[18].

Zmiany statusu Kosowa nie udało się uzgodnić na forum ONZ ani w wyniku międzynarodowej mediacji. Na przeprowadzonej 17 lutego 2008 sesji parlamentu Kosowa w Prisztinie zadeklarowano zerwanie dotychczas istniejących związków z Serbią i ogłoszono niepodległość kraju. Według stanu z 19 maja 2022 na arenie międzynarodowej Kosowo zostało uznane przez 97 państw (oraz, bez wzajemności, przez Tajwan)^[19].

Do 1992 r. władze Jugosławii używały w Kosowie flagi Albanii z żółtą gwiazdą w lewym, górnym rogu. Do 17 lutego 2008 Kosowo nie posiadało własnej flagi.

15 grudnia 2022 roku Kosowo złożyło formalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej^[20].

↑ ^a ^b ^c CIA – The World Factbook. Central Intelligence Agency. [dostęp 2013-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-24)]. (ang.).
↑ Himni i Kosovës.
↑ Косово добило химну. vesti.krstarica.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-20)].
↑ Kosowo ma już swój hymn. fakty.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-13)].
↑ Tablice rejestracyjne świata (27). Kosowo [online], wartowiedziec.org [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-15] (pol.).
↑ Kosovo. [w:] The World Factbook [on-line]. Cia.gov, 2024-03-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-03-30)]. (ang.).
↑ ^a ^b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie IMF
BŁĄD PRZYPISÓW
↑ Polski egzonim ustalony przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych na XL posiedzeniu 12 marca 2008. Polska Rada Ministrów użyła wcześniej formy „Republika Kosowo” w Uchwale w sprawie uznania przez Rzeczpospolitą Polską Republiki Kosowo, przedłożonej przez ministra spraw zagranicznych, jednak później zarówno MSZ, jak i Rada Ministrów zaczęły stosować nazwę Republika Kosowa ([1], str. 29 przypis.
↑ Visar Xhambazi: Why 2019 was Year Kosovo will Want to Forget. balkaninsight.com, 2020-02-13. [dostęp 2020-11-13]. (ang.).
↑ Security Council resolution 1244 (1999) on the situation relating Kosovo.
↑ The Republic of Nauru becomes the 17th country to revoke its recognition of Kosovo [online], www.mfa.gov.rs [dostęp 2019-12-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-18] (ang.).
↑ Dacic says 95 countries do not recognise Kosovo as state after Nauru’s withdrawal | N1 Srbija [online], rs.n1info.com [dostęp 2019-12-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-13] (serb.).
↑ Ivo Vukcevich: Rex Germanorum, Populos Sclavorum: An Inquiry Into the Origin & Early History of the Serbs/Slavs of Sarmatia, Germania & Illyria. With Maps, Illustrations, Tombstone Inscriptions, Indo-Iranian/Serb-Slav Glossary, and Extended Bibliography (over 2000 Entries). University Center Press, 2001, s. 55, 136. ISBN 0-9709319-6-4, ISBN 978-0-9709319-6-2. [dostęp 2008-10-11]. (ang.).
↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie pozycja prawna UE nt. Kosowa i pozycja przeciw (z lutego 2008)
BŁĄD PRZYPISÓW
↑ 8 October 2008 – GA on Kosovo – Intervention of Ambassador Ripert, Permanent Representative of France to the United Nations. Przedstawicielstwo Francji przy Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku, 2008-10-08. [dostęp 2008-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-21)]. (ang.).
↑ Odpowiedź ministra spraw zagranicznych – z upoważnienia prezesa Rady Ministrów – na zapytanie nr 2678 w sprawie prawnomiędzynarodowego statusu Kosowa.
↑ World court says Kosovo’s independence is legal. Associated Press, 2010-07-22. [dostęp 2010-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-29)]. (ang.).
↑ Niepodległość Kosowa w świetle opinii doradczej Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. wnpid.amu.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-06)]., Glosa do opinii doradczej Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z 22. 7. 2010 r. w sprawie zgodności z prawem międzynarodowym jednostronnej deklaracji niepodległości Kosowa.
↑ Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Kosowa: Countries Recognitions. [w:] Oficjalna strona internetowa MSZ Republiki Kosowa [on-line]. 2008-10-09. [dostęp 2008-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-13)]. (ang.).
↑ Kosovo formally applies for EU membership [online], 15 grudnia 2022 [dostęp 2023-01-04] .

Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>

BŁĄD PRZYPISÓW

[CIA-1] CIA – The World Factbook. Central Intelligence Agency. [dostęp 2013-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-24)]. (ang.).

[2] Himni i Kosovës.

[3] Косово добило химну. vesti.krstarica.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-20)].

[4] Kosowo ma już swój hymn. fakty.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-13)].

[6] Tablice rejestracyjne świata (27). Kosowo [online], wartowiedziec.org [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-15] (pol.).

[7] Kosovo. [w:] The World Factbook [on-line]. Cia.gov, 2024-03-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-03-30)]. (ang.).

[IMF-8] Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie IMF
BŁĄD PRZYPISÓW

[9] Polski egzonim ustalony przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych na XL posiedzeniu 12 marca 2008. Polska Rada Ministrów użyła wcześniej formy „Republika Kosowo” w Uchwale w sprawie uznania przez Rzeczpospolitą Polską Republiki Kosowo, przedłożonej przez ministra spraw zagranicznych, jednak później zarówno MSZ, jak i Rada Ministrów zaczęły stosować nazwę Republika Kosowa ([1], str. 29 przypis.

[10] Visar Xhambazi: Why 2019 was Year Kosovo will Want to Forget. balkaninsight.com, 2020-02-13. [dostęp 2020-11-13]. (ang.).

[12] Security Council resolution 1244 (1999) on the situation relating Kosovo.

[13] The Republic of Nauru becomes the 17th country to revoke its recognition of Kosovo [online], www.mfa.gov.rs [dostęp 2019-12-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-18] (ang.).

[14] Dacic says 95 countries do not recognise Kosovo as state after Nauru’s withdrawal | N1 Srbija [online], rs.n1info.com [dostęp 2019-12-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-13] (serb.).

[Ivo_Vukcevich-15] Ivo Vukcevich: Rex Germanorum, Populos Sclavorum: An Inquiry Into the Origin & Early History of the Serbs/Slavs of Sarmatia, Germania & Illyria. With Maps, Illustrations, Tombstone Inscriptions, Indo-Iranian/Serb-Slav Glossary, and Extended Bibliography (over 2000 Entries). University Center Press, 2001, s. 55, 136. ISBN 0-9709319-6-4, ISBN 978-0-9709319-6-2. [dostęp 2008-10-11]. (ang.).

[pozycja_prawna_UE_nt._Kosowa_i_pozycja_przeciw_(z_lutego_2008)-16] Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie pozycja prawna UE nt. Kosowa i pozycja przeciw (z lutego 2008)
BŁĄD PRZYPISÓW

[pozycja_Francji_i_22_państw_UE-17] 8 October 2008 – GA on Kosovo – Intervention of Ambassador Ripert, Permanent Representative of France to the United Nations. Przedstawicielstwo Francji przy Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku, 2008-10-08. [dostęp 2008-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-21)]. (ang.).

[18] Odpowiedź ministra spraw zagranicznych – z upoważnienia prezesa Rady Ministrów – na zapytanie nr 2678 w sprawie prawnomiędzynarodowego statusu Kosowa.

[19] World court says Kosovo’s independence is legal. Associated Press, 2010-07-22. [dostęp 2010-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-29)]. (ang.).

[20] Niepodległość Kosowa w świetle opinii doradczej Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. wnpid.amu.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-06)]., Glosa do opinii doradczej Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z 22. 7. 2010 r. w sprawie zgodności z prawem międzynarodowym jednostronnej deklaracji niepodległości Kosowa.

[oficjalna_lista_państw_które_uznały_Kosowo,_wg_MSZ_Kosova-21] Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Kosowa: Countries Recognitions. [w:] Oficjalna strona internetowa MSZ Republiki Kosowa [on-line]. 2008-10-09. [dostęp 2008-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-13)]. (ang.).

[22] Kosovo formally applies for EU membership [online], 15 grudnia 2022 [dostęp 2023-01-04] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[b]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]