Lista kolonii brytyjskich

Poniższa lista przedstawia brytyjskie kolonie, protektoraty, dominia oraz pozostałe terytoria zależne imperium brytyjskiego.

Wśród terytoriów należących do Wielkiej Brytanii można wyróżnić:

• Zjednoczone Królestwo (od 1801) – Anglia, Walia, Szkocja oraz Irlandia (od 1922 Irlandia Północna).
• Dependencje korony brytyjskiej – Wyspa Man, Jersey i Guernsey (Wyspy Normandzkie). Rząd brytyjski jest odpowiedzialny za ich obronność oraz politykę zagraniczną. Każde z tych terytoriów posiada własne prawo oraz instytucje polityczne.
• Kolonie – były terytoriami, które miały być miejscem trwałego zamieszkania osadników. Korona brytyjska miała nad nimi pełna kontrolę, chociaż nie były częścią Zjednoczonego Królestwa. W koloniach obowiązywało prawo brytyjskie oraz wszelkie uchwały parlamentarne. Przedstawicielem monarchy brytyjskiego zazwyczaj był gubernator mianowany przez rząd w Londynie. Z czasem, w niektórych koloniach utworzono lokalny rząd. Wśród kolonii brytyjskich wyróżnia się trzy rodzaje:
  • Kolonie nadawane konkretnym osobom; XVI-XVII wiek.
  • Kolonie administrowane przez kompanie handlowe (np. Brytyjską Kompanię Wschodnioindyjską); XVIII-XX wiek.
  • Kolonie korony brytyjskiej.
• Protektoraty – były terytoriami posiadającymi własny rząd, znajdującymi się pod zwierzchnictwem Wielkiej Brytanii. Władze brytyjskie odpowiadały m.in. za politykę zagraniczną oraz gospodarczą tych państw. Protektoraty ustanawiano zazwyczaj w celu ograniczenia wpływów innych imperiów kolonialnych oraz chronienia brytyjskich interesów na danym terenie.
• Dominia – są to byłe kolonie lub federacje kolonii, które uzyskały niepodległość, zachowując monarchę brytyjskiego, jako głowę państwa i ściśle współpracując ze Zjednoczonym Królestwem. Formalne potwierdzenie statusu dominiów zapisane jest w Statucie Westminsterskim z 1931 roku.
• Terytoria mandatowe – dawne niemieckie oraz tureckie kolonie i protektoraty, przyznane po I wojnie światowej Wielkiej Brytanii oraz państwom Wspólnoty Narodów, którymi miały zarządzać w imieniu Ligi Narodów z korzyścią dla mieszkańców. Większość z nich w 1946 roku przekształcono w terytoria powiernicze ONZ.