Murray Rothbard

Murray Rothbard

Imię i nazwisko urodzenia	Murray Newton Rothbard
Data i miejsce urodzenia	2 marca 1926 Bronx, Nowy Jork
Data i miejsce śmierci	7 stycznia 1995 Manhattan, Nowy Jork
Miejsce spoczynku	Unionville, Wirginia[1]
Narodowość	Amerykańska
Uczelnia	City College of New York (1948-1949) Polytechnic Institute of Brooklyn (1963-1985) University of Nevada, Las Vegas (1986-1995)
Partia	Partia Libertariańska (lata 70. i 80.)[2]
Rodzice	David Rothbard, Rae Rothbard[3]
Małżeństwo	JoAnn Beatrice Schumacher[4]
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Murray Newton Rothbard (ur. 2 marca 1926, zm. 7 stycznia 1995) – amerykański ekonomista, profesor ekonomii, historyk oraz teoretyk polityczny, który wniósł wkład w rozwój nauk ekonomicznych, filozofii politycznej (w szczególności w zakresie libertarianizmu), historii finansów oraz teorii prawa. Przyczynił się do rozwoju i poszerzenia znaczenia ekonomicznej szkoły austriackiej – bazującej na wcześniejszych, pionierskich pracach Ludwiga von Misesa. W drugiej połowie XX wieku Rothbard zdobył pozycję głównego teoretyka tego nurtu, podejmując tematykę historyczną taką jak wielki kryzys z roku 1929 czy dzieje amerykańskiej bankowości z pozycji szkoły austriackiej.

Rothbard łączył poglądy na ekonomię z punktu widzenia tego nurtu z oddaniem dla idei indywidualnej wolności. Rozwinął syntezę, która łączyła elementy wywodzące się z myśli XIX-wiecznych amerykańskich anarcho-indywidualistów: Lysandera Spoonera^[5] czy Benjamina Tuckera z poglądami szkoły austriackiej. W rezultacie powstała nowa filozofia polityczna, a Rothbard przeszło 45 lat wykazywał się ogromną energią intelektualną, by rozwijać i promować własny styl libertarianizmu. Te wysiłki doprowadziły go do zdobycia pozycji jednego z głównych amerykańskich intelektualistów wypowiadających się w sferze publicznej.

Rothbard popierał przeciwstawianie się kontroli rządu, którą uważał za represyjną, nad gospodarką poprzez budowę austriackiej koncepcji samoorganizacji, poparcia dla wolnego rynku w emisji pieniędzy oraz potępienia dla centralnego planowania^[6]. Uważał, że władza rządowego monopolu jest w dłuższej perspektywie największym zagrożeniem dla wolności i dobra całej populacji, nazywając państwo „wypisanym dużymi literami bandyckim gangiem” – źródłem niemoralnych, pazernych i pozbawionych skrupułów członków społeczeństwa^{[7][8][9][10]}.

Rothbard wnioskował, że wszystkie usługi zapewniane przez państwowe monopole mogą być o wiele efektywniej dostarczane przez sektor prywatny. Uważał, że wiele regulacji i praw wprowadzanych w interesie publicznym służyło przejęciu władzy przez urzędników państwowych, tworzących niebezpieczną autokrację i niebędących obiektem kontroli ze strony rynku oraz obywateli. Konkurencja mogłaby powściągnąć chciwość i zapatrzenie we własne korzyści na rzecz potrzeby wytwarzania dóbr i usług, za które obywatele chcieli w danym momencie zapłacić^[11][12][13].

Na równi z powyższym, ekonomista potępiał państwowy korporacjonizm. Krytykował wiele przypadków przejmowania rządowych monopoli przez biznesowe elity, które mogły dzięki temu oddziaływać na prawo i politykę dotyczącą regulacji w sposób zapewniający im korzyści kosztem ich konkurentów^[14].

Uzasadniał, że opodatkowanie stanowiło przymusową kradzież na ogromną skalę, a „obowiązkowy monopol na stosowanie siły” uniemożliwia zaopatrywanie w usługi związane z obronnością i sądownictwem przez bardziej efektywnych, dobrowolnie rywalizujących dostawców^[8][15]. Rothbard uważał, że bankowość centralna oraz cząstkowe rezerwy bankowe w połączeniu z monopolem pieniądza fiducjarnego są formą sponsorowanego przez państwo, zalegalizowanego finansowego oszustwa, które według libertariańskich zasad i etyki jest niemoralne^{[16][17][18][19]}. Przeciwstawiał się militarnej, politycznej oraz ekonomicznej ingerencji w sprawy innych narodów^[20][21].