Sakshorn

Sakshorn

Klasyfikacja naukowa

423.232 Aerofon piszczałkowy (instrument dęty właściwy)

Klasyfikacja popularna

dęty blaszany

Multimedia w Wikimedia Commons

Sakshorn – rodzina instrumentów muzycznych dętych blaszanych, opracowana w 1845^[a] przez belgijskiego budowniczego instrumentów Adolphe Saxa^[1][2]. Charakteryzują się zwiniętą piszczałką, która rozszerza się stożkowo niemal na całej długości^[1]. Rura instrumentów klasycznych, zaprojektowanych przez Saxa, przebiega od ustnika poziomo ku przodowi, następnie opada w jednym lub kilku zwojach i przechodzi w odcinek pionowy, przebiegający blisko ciała muzyka. Kończy się wycelowaną w górę czarą głosową^[3]. Piszczałka, w zależności od wielkości i przeznaczenia może mieć kształt trąbkowy, eliptyczny, owalny, tubowy, okrągły lub helikonowy. Sakshorny mają podobny do trąbkowego ustnik^[1], z płytkim półkulistym kielichem^[4], i praworęczny mechanizm złożony z trzech lub czterech wentylów obrotowych (rzadziej tłoczkowych)^[1]. Nazywane są często terminami określającymi odpowiadające im skale głosu ludzkiego: sopran, alt, tenor itd.^[2]

Sakshorny budowane były w 18 różnych wielkościach, w całej rozpiętości skali muzycznej – od bardzo wysokiego, o oktawę wyższego od sopranu sopranino(inne języki), po oktawę niższy od kontrabasu i posiadający piszczałkę o długości 11 metrów burdon(inne języki)^[5][3][2]. Wyższe instrumenty tej rodziny nazywane są skrzydłówkami; ich menzura umożliwia wydobycie dźwięków harmonicznych od 2. do 8. Niższe – tuby – mają bardzo szeroką menzurę i możliwość wydobycia również pierwszego dźwięku szeregu harmonicznego^[4]. Współcześnie w orkiestrze symfonicznej używa się z rodziny sakshornów tylko tuby basowej lub kontrabasowej. Pozostałe odmiany mają zastosowanie w orkiestrach dętych^[5].