Sutherland (Szkocja)

Sutherland

Prowincja	Highland
Powierzchnia • ogółem	5252 km²

Sutherland (gael. Cataibh^[1]) – hrabstwo historyczne w północnej Szkocji, w granicach współczesnego hrabstwa administracyjnego Highland^[2]. Hrabstwo ma dwie linie brzegowe – na północy i północnym zachodzie opływa je Ocean Atlantycki, na wschodzie – zatoka Moray Firth (Morze Północne). Sąsiaduje z hrabstwami Caithness na północnym wschodzie i Ross and Cromarty na południu^[3]. Ośrodkiem administracyjnym hrabstwa było Dornoch^[4].

Atlantyckie wybrzeże hrabstwa jest skaliste, z licznymi klifami^[3]. Znajduje się tu przylądek Cape Wrath, najbardziej na północny zachód wysunięta część wyspy Wielka Brytania^[2]. Wybrzeże Morza Północnego łagodnie opada ku morzu, tworząc piaszczyste plaże. Przeważająca część hrabstwa jest górzysta, porośnięta wrzosowiskami. Najwyższy szczyt, Ben More Assynt wznosi się 998 m n.p.m. Występują tu liczne jeziora, z których największe to Loch Shin, Loch Assynt, Loch Naver, Loch Loyal, Loch Hope i Loch More^[3].

Znajdują się tu liczne ślady ludzkiej działalności z epoki neolitu. We wczesnym średniowieczu na terenach tych osiedli norwescy wikingowie, nadając im nazwę Suðrland, co oznacza „południowa ziemia” (względem znajdujących się w ich władaniu Orkadów i Szetlandów). W XII wieku za sprawą Wilhelma I hrabstwo znalazło się pod władaniem szkockim^[2].

W XIX wieku duża część ludności została wysiedlona, a ziemie przeznaczone pod wypas owiec w ramach procederu zwanego Highland clearances. Część wysiedleńców osiadła wzdłuż wybrzeża, utrzymując się z rybołówstwa oraz połowu i palenia wodorostów (z których popiołów pozyskiwano potaż i jod); wielu wyemigrowało do Ameryki i Australii^[2]. W 1887 roku liczba ludności hrabstwa wynosiła 23 370, na obszarze 5252 km²^[3].