Ternate (lud)

Ternate

Muzyk i grupa tancerek sułtana Ternate
Populacja	65 tys. (2016)[1]
Miejsce zamieszkania	Indonezja (Moluki Północne)
Język	ternate, malajski (lokalny), indonezyjski
Religia	islam, chrześcijaństwo (katolicyzm), wierzenia tradycyjne
Grupa	ludy północnohalmaherskie, Molukańczycy, Indonezyjczycy
Pokrewne	Tidore, Makian Luar, Galela

Ternate, także Tarnate (indonez. orang Ternate, suku Ternate^[2]) – indonezyjska grupa etniczna pochodząca z prowincji Moluki Północne, rdzenna ludność wyspy Ternate^[3]. Według danych szacunkowych z 2016 r. ich populacja wynosi 65 tys. osób^[1]. Żyją w rozproszeniu na obszarze całej wschodniej Indonezji. Należą do grupy ludów północnohalmaherskich^[4][5].

Posługują się językiem ternate, a także lokalnym malajskim i narodowym językiem indonezyjskim^[6]. Są blisko spokrewnieni z ludnością Tidore, dzieląc z tą grupą związki historyczne, strukturę społeczną, a także wspólny rodowód językowy. Obie grupy zachowują jednak własną tożsamość etniczną. Na kulturę Ternate silniej wpłynęły kontakty z zachodnimi regionami archipelagu^[7].

Z punktu widzenia antropologii fizycznej reprezentują typ indonezyjski^[8]. Zostali poddani wczesnej modernizacji, jako pierwsi na Molukach^[9]. Już przed przybyciem Europejczyków tworzyli złożone społeczeństwo, wykraczające poza organizację plemienną (jako nieliczni spośród ludów papuaskojęzycznych)^[10]. O ile są językowo spokrewnieni z ludami papuaskimi z Nowej Gwinei, to badania genetyczne łączą tę grupę bliżej z ludami austronezyjskimi^[11][12]. Historycznie rywalizujące ze sobą sułtanaty Ternate i Tidore sprawowały kontrolę nad handlem goździkami, a ich wpływy sięgały wyspy Celebes (Sulawesi), Filipin i Nowej Gwinei^[13].

Wyznają przede wszystkim islam w odmianie sunnickiej. Potomkowie małżeństw mieszanych z Portugalczykami (Ternato-Portugalczycy) są katolikami^[1].

Za rdzenną ludność Ternate (orang Ternate asli) uważa się te osoby, których przodkowie byli związani z wyspą od pokoleń i dla których język ternate jest językiem ojczystym (w odróżnieniu od późniejszej ludności napływowej – pendatang)^[14]. Serwis Joshua Project podaje, że połowa populacji tej grupy etnicznej zamieszkuje wyspę Ternate, natomiast pozostałą jej część stanowią migranci^[15]. Poza wyspą Ternate zamieszkują również Hiri oraz Talimau i Moari (w grupie wysp Kayoa)^[16]. Według spisu ludności z 1930 roku duże skupiska ludu Ternate były obecne na wyspach Bacan i Obi oraz na zachodnim wybrzeżu Halmahery (i to one tworzyły większość całkowitej jego populacji)^[2]. Wielu zamieszkuje prowincję Celebes Północny, gdzie osiedlili się kilkaset lat temu^[17][18]. Poza tym są rozproszeni w różnych zakątkach wschodniej Indonezji^[1].