Wiatrak

Dawny wiatrak w ruchu
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu
Rysunek przekrojowy i budowa młyna wiatrowego Britzer Mühle w Berlinie
Egbert Livensz van der Poel, Pożar wiatraka, 1654-1664, Muzeum Narodowe w Krakowie
Wiatrak „koźlak” w Pstrążnej
Wiatrak typu „holender” z Kaszubskiego Parku Etnograficznego we Wdzydzach
Wiatrak holenderski (Cmentarz Centralny w Szczecinie)
Wiatrak (holender) w Lønstrup
Koźlak w Lednogórze, przy trasie PoznańGniezno
Wiatrak Pitstone uważany za najstarszy na Wyspach Brytyjskich
Mechanizm wewnątrz wiatraka (wiatrak-koźlak, Skansen w Białowieży)
Wiatrak z Zygmuntowa w Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie
Dwa wiatraki w Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu-Bierkowicach

Wiatrakbudowla ze skrzydłami poruszanymi siłą wiatru i napędzającymi urządzenia[1][2]. Przeważnie jest drewniana, rzadziej murowana[3]. Jest najstarszym silnikiem wiatrowym – przetwarza energię wiatru na energię kinetyczną w ruchu obrotowym. Jest maszyną przepływową i poprzednikiem turbiny wiatrowej, którą czasami również nazywa się wiatrakiem.

Wiatraki (z pionową osią) wynaleziono w IX wieku we wschodniej Persji, zaś w Europie – wiatraki z osią poziomą – pojawiły się pod koniec XII wieku i rozpowszechniły się w Anglii i Holandii[4][5].

Pierwsze wiatraki służyły głównie do mielenia zboża, w pierwszej połowie XIV wieku na terenie obecnej Holandii zaczęto używać wiatraków do napędzania pomp osuszających poldery. W późniejszych latach pojawiły się wiatraki tartaczne, inne mełły i mieszały pigmenty, rozdrabniały skały na kruszywa, plotły sznury konopne, wyciskały olej, mełły tytoń, drewno (na papier), kakao, kawę lub gorczycę (na musztardę).

Typy wiatraków:

  1. Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 170. ISBN 83-85001-89-1.
  2. Windmill. www.merriam-webster.com. [dostęp 2022-07-21].
  3. wiatrak, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-03-08].
  4. Bolesław Orłowski: Groźba i nadzieja. Sensacje z dziejów techniki. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 37–40. ISBN 83-203-0224-2.
  5. Windmills. www.engr.psu.edu. [dostęp 2022-07-21].

© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search