Wojna polsko-bolszewicka

Wojna polsko-bolszewicka

Od górnego lewego rogu, zgodnie z ruchem wskazówek zegara: czołgi Renault FT 1 pułku czołgów podczas bitwy pod Dyneburgiem, styczeń 1920; polska obsługa ckm Schwarzlose M.07/12 podczas bitwy o Radzymin, sierpień 1920; stanowisko karabinu maszynowego Colt-Browning wz. 1895 na polskich pozycjach pod Miłosną, sierpień 1920; polskie okopy na Białorusi, bitwa nad Niemnem, wrzesień 1920; jeńcy rosyjscy na drodze pomiędzy Radzyminem a Warszawą po Bitwie Warszawskiej; oddziały polskie i ukraińskie wkraczają do Kijowa, wyprawa kijowska, Chreszczatyk, 7 maja 1920.
Czas	14 lutego 1919 – 18 października 1920 (traktat pokojowy zawarto 18 marca 1921)
Miejsce	obszar dzisiejszych państw: Polski, Białorusi, Ukrainy, Litwy, Łotwy
Przyczyna	sowieckie plany rozszerzenia rewolucji bolszewickiej poza Rosję, realizowanie przez Józefa Piłsudskiego koncepcji Międzymorza
Wynik	zwycięstwo Polski, traktat ryski
Strony konfliktu
Polska  Ukraińska Republika Ludowa  Łotwa  Białoruska Republika Ludowa  rosyjskie formacje antybolszewickie Wsparcie:  Węgry  Francja  Rumunia  Rosyjska FSRR  Ukraińska SRR Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski
Dowódcy
Józef Piłsudski Tadeusz Rozwadowski Stanisław Szeptycki Józef Haller Kazimierz Sosnkowski Stanisław Haller Władysław Sikorski Edward Rydz-Śmigły Wacław Iwaszkiewicz-Rudoszański Symon Petlura Mychajło Omelianowicz-Pawlenko Stanisław Bułak-Bałachowicz Lew Boboszko Maxime Weygand Lew Trocki Siergiej Kamieniew Michaił Tuchaczewski Siemion Budionny Aleksandr Jegorow Józef Stalin Gaja Gaj Nikołaj Sołłohub August Kork Aleksandr Szuwajew
Siły
Wojsko Polskie[a] 360 tys. wojska 738 tys. rezerwy Armia Czynna Ukraińskiej Republiki Ludowej ok. 15,5 tys. wojska 3 Armia Rosyjska w Polsce ok. 8,5 tys. wojska Białoruska Armia Narodowa Armia Czerwona 950 tys. wojska 5 mln rezerwy w tym: 1 Brygada Czerwonej Ukraińskiej Armii Halickiej (ok. 1000 żołnierzy) Litewsko-Białoruska Armia Radziecka
Straty
ok. 60 tys. zabitych ok. 100–150 tys. zabitych
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Wojna polsko-bolszewicka (wojna polsko-sowiecka, wojna polsko-radziecka, wojna polsko-rosyjska 1919–1921) – wojna pomiędzy odrodzoną Rzeczpospolitą Polską (II RP) a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką (RFSRR), dążącą do podboju europejskich państw i przekształcenia ich w republiki sowieckie, zgodnie z ideologią, doktryną polityczną i programem politycznym Rosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików) (RKP(b)) i jej deklarowanymi celami politycznymi, określanymi jako „rewolucja z zewnątrz”^[1].

We wrześniu 1920 Włodzimierz Lenin w czasie przemówienia na IX Konferencji Rosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików) przedstawił główną według niego przyczynę wojny polsko-bolszewickiej: [stwierdziliśmy], że gdzieś pod Warszawą znajduje się nie centrum polskiego rządu burżuazyjnego i republiki kapitału, ale centrum całego współczesnego systemu imperialistycznego, oraz że okoliczności pozwalają nam wstrząsnąć tym systemem i prowadzić politykę nie w Polsce, ale w Niemczech i w Anglii. Tym samym stworzyliśmy w Niemczech i Anglii zupełnie nowy odcinek rewolucji proletariackiej, walczącej z ogólnoświatowym imperializmem….^[2]

Wojna przez cały okres trwania toczyła się równolegle w wymiarze militarnym i bardzo silnie zaakcentowanym wymiarze politycznym. Trwała w latach 1919–1920, a jej najważniejszymi epizodami militarnymi były: wyprawa kijowska, bitwa warszawska, kontruderzenie znad Wieprza, bitwa pod Komarowem i bitwa nad Niemnem.

12 października 1920 delegacja Sejmu RP i rządu Rzeczypospolitej oraz delegacja rządu RFSRR zawarły w Rydze zawieszenie broni (weszło w życie 18 października), a 18 marca 1921, również w Rydze, podpisany został pokojowy traktat ryski, który wytyczył granicę polsko-radziecką. Do agresji ZSRR na Polskę (1939) traktat regulował stosunki pomiędzy II Rzecząpospolitą a RFSRR, a następnie (od 1922) z ZSRR.