Renesansa

Renesansa (doslovno, preporod) je razdoblje u kulturi i historiji Europe koje ide od 1492. do 1563., iako nije lako odrediti njegove točne vremenske granice, jer se to razdoblje postupno najavljuje, postupno razvija i postupno nestaje. U uskom slislu riječi renesansa se veže za umetnost koja je označila prekid sa srednjim vekom i nastanak novog pojma čovječijeg bića te njegovog odnosa prema svemiru. Vremenski se određuje od 14. veka u Italiji do 16. veka u ostatku Evrope. Ona je jedan od najkrupnijih pokreta u kulturi zapadne Evrope, koji je doveo do preokreta u nauci, filozofiji, književnosti i likovnim umjetnostima. Italija je zemlja u kojoj je umjetnost renesanse našla svoj najviši izraz, jer je u njoj najprije došlo do razvoja gradova i gomilanja bogatstva u pojedinim gradanskim porodicama.

Usporedo sa materijalnom, razvijala se i duhovna kultura koja se izrazila u sve večem interesu za antičku umjetnost. Nosioci te nove kulture bili su humanisti koji su kulturu usmjerenu prema čovjeku suprotstavljali skolastičkoj nauci i teologiji. Za talijanske humaniste središte univerzuma više nije bio bog, vec čovjek, univerzalno obrazovani humanist, predstavnik novčane i intelektualne elite. Humanisti su sakupljali i proučavali antičke rukopise, učili grčki i latinski jezik, istrazivali ostatke antičke arhitekture i skulpture. Razvijena samosvijest i samopouzdanje omogučili su im da slobodno biraju uzore, koje nalaze u antici i prirodi, donose zaključke i da ih analitički obrađuju. Stvoreno je racionalno i naučno shvačanje svijeta i ojačala je individualnost talijanskog i europskog građanina. Zasnovana na empirijskom doživljaju svijeta i kritičkom odnosu prema autoritetima, renesansa je oslobodila bujicu stvaralačke energije prvo u Italiji i Nizozemskoj, a zatim u Njemačkoj i Francuskoj.

Svijet u kome je stvoren renesansni umjetnik bio je mnogo složeniji od svijeta njegovih prethodnika. Umjetnik ne samo da je bio prijatelj humanista, filozofa i književnika, vec je i sam bio univerzalno obrazovan i svestran stvaralac. Mnogi su bili istovremeno arhitekti, kipari, slikari, naučnici i pjesnici. Upučeni na prirodu, proučavali su optiku i ustanovili zakonitosti linearne i zračne perspektive. Značajan predmet proučavanja umjetnika bilo je i ljudsko tijelo, njegova anatomska struktura, zakoni pokreta i proporcije od kojih zavisi njegova ljepota.

Predstavnici renesanse u Italiji su Leonardo Da Vinci, Rafaello, Sandro Botticelli, Michelangelo....