Savez komunista Jugoslavije

Savez komunista Jugoslavije sl. Zveza komunistov Jugoslavije mak. Сојуз на комунистите на Југославија''
Lider	Josip Broz Tito (najznačajniji)
Osnivač	Prof. Filip Filipović
Slogan	Proleteri svih zemalja, ujedinite se!
Osnovana	1919. (Prvi kongres SRPJ(k)) 1920. (Drugi kongres KPJ)
Naslednik	Socijalistička partija Srbije, Socijaldemokratska partija Hrvatske, Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine, Socijalni demokrati, Socijademokratski savez Makedonije, Demokratska partija socijalista Crne Gore
Sedište	Beograd, Srbija
Država	Jugoslavija
Zvanične novine	Borba
Mladi ogranak	Savez komunističke omladine Jugoslavije, Savez pionira Jugoslavije
Ideologija	komunizam marksizam-lenjinizam titoizam
Politička pozicija	ljevica,[1] ekstremna ljevica[2]
Međunarodno članstvo	Kominterna (do 1943.) Kominform (do 1948.)
Boje	crvena,   žuta

SFRJ

Članak je dio serije: Politika i uprava SFRJ

Ustav (1974) Zakon o udruženom radu (1976)

Republike i pokrajine Društveno-političke zajednice SFRJ Zajednice opština Opštine Organizacija udruženog rada Samoupravna interesna zajednica

Skupština SFRJ Savezno vijeće Vijeće republika i pokrajina

Savezno izvršno vijeće Predsjednici

Vrhovni sud Jugoslavije

Ustavni sud Jugoslavije

Društveno-političke organizacije SKJ SSRNJ SSOJ SSJ SUBNOR

Druge države pogledaj • razgovor • uredi

Komunistička partija Jugoslavije (KPJ; sl. Komunistična partija Jugoslavije, mak. Комунистичка партија на Југославија), od 1952. godine Savez komunista Jugoslavije (SKJ; sl. Zveza komunistov Jugoslavije, mak. Сојуз на комунистите на Југославија), je bila komunistička partija u Jugoslaviji.

KPJ je osnovana 1919. godine kao najsnažnija KP na Balkanu^[3], pod nazivom Socijalistička radnička partija Jugoslavije (komunista) (SRPJ(k)).^[4] Nakon velikog uspeha na izborima, zabranjena je i desetkovana policijskom represijom već krajem 1920. godine.^[3]

Od 1918. do 1928. godine trajao je "dramatski period" partijskog života, tragično razdob­lje krvavih sudara sa dvorom i generalatom, a isto tako razorne "frakcijske borbe" između ljevice i desnice unutar partijskih redova.^[5] Uprkos tome, ilegalna KPJ do 1928. godine održava svoja prva četiri kongresa, a onda u narednih 20. godina ne održava nijedan. U periodu bez kongresa (1928-1948) došlo je do "rigidne staljinizacije KPJ", koja kulminira sa likvidacijom CK Milana Gorkića 1937. i imenovanjem Josipa Broza za generalnog sekretara 1940. godine.^[3]

Tokom drugog svetskog rata od 1941. do 1945. godine, KPJ je predvodila narodnoooslobodilački partizanski pokret, koji je porazio fašističke sile Osovine i njihove domaće saradnike, oslobodivši Jugoslaviju. Od 12.000 predratnih članova KPJ, u ratu je poginulo 9.000.^[6]

Nakon oslobođenja, partija je brzo učvrstila svoju moć, promenila iz temelja državno uređenje i uvela socijalizam i jednopartijski sistem u novoj Jugoslaviji. Partija, na čijem čelu je od 1937. do 1980. godine bio Josip Broz Tito, je bila prva komunistička partija na vlasti u istoriji komunističkog pokreta koja se otvoreno suprotstavila zajedničkoj politici koju je diktirao Sovjetski Savez i bila je izbačena iz Informbiroa 1948. godine, kada je Staljin optužio Tita za nacionalizam i skretanje udesno. Nakon unutrašnjih čistki, partija je promenila ime u Savez komunista Jugoslavije i usvojila politiku radničkog samoupravljanja i nezavisnog komunizma, poznatu kao titoizam.

Jugoslovensko društvo je od agrarnog postalo industrijsko društvo, partija radnika i seljaka postala je partija srednjih slojeva, stvoreno je socijalističko građanstvo, a porast potrošnje i životnog standarda pacifikovao je etničke napetosti. Uz sve to, „stvoren je spoljnopolitički identitet“ zasnovan na politici nesvrstanosti, koji je postao „značajan stub jugoslovenske državne ideje“.^[6]

Doživotni predsednik Tito je umro 1980. godine. Partija se raspala januara 1990. godine, na svom Četrnaestom kongresu, a ubrzo zatim je došlo do građanskog rata i raspada Jugoslavije.

1. ↑ Silvio Pons; Robert Service (2012). A Dictionary of 20th-Century Communism. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-15429-9. 
2. ↑ Kranjc, Gregor Joseph (2013). To Walk with the Devil: Slovene Collaboration and Axis Occupation, 1941-1945. Toronto: University of Toronto Press. str. 37. ISBN 9781442613300. 
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2} Žan-Žak Mari i Pavluško Imširović – Predgovor srpskohrvatskom izdanju knjige „Trockizam i trockisti“. Polinom, Beograd 2011.
4. ↑ sl. Socialistična delavska partija (komunistoa); mak. Социјалистичка работничка партија (комунисти)
5. ↑ „e-novine.com - Gonjen i ucijenjen, solidan kandidat smrti”. Arhivirano iz originala na datum 2014-04-26. Pristupljeno 2014-07-24. 
6. ↑ ^{6,0 6,1} „Latinka Perović: Novi prilozi za biografiju jedne zemlje”. Arhivirano iz originala na datum 2016-11-13. Pristupljeno 2013-11-05.