Sistematika

---

Biološka klasifikacija osam glavnih taksonomskih rangova.

Sistematika, ili biološka klasifikacija, je znanstvena disciplina koja istražuje raznovrsnost organizama i njihove međusobne veze. Sastavni je dio taksonomije (grč. tassein - "svrstati"; nomos – zakon, znanost), koja na temelju sličnosti i razlika kategorizira i razvrstava skupine živih (i izmurlih) organizama. Pri sistematiziranju je nužno uključiti što više parametara koji utječu na procese evolucije novih vrsta kako bi se utvrdila cjelovita filogeneza.^[1] Korijeni suvremene sistematike sežu do sustava Carla Linnéa, koji je vrste poredao po skupinama s obzirom na njihove zajedničke fizičke karakteristike. Kako bi se pridonijelo dosljednosti darvinovskim principima zajedničkog naslijeđa, Linnéove se skupine trebaju neprestano preispitivati. Molekularna sistematika je, koristeći se analizom genske DNK, već dovela do brojnih revizija.

Taksonomske kategorije predstavljaju nivoe hijerarhije u biološkim klasifikacijama, odnosno u taksonomiji. Ovim apstraktnim pojmovima dodeljuju se konkretna značenja u vidu imena neke grupe organizama (takson), čime je omogućeno određivanje hijerarhijske pozicije tog taksona među svim živim bićima. Osnovna taksonomska kategorija je vrsta, a postoje hijerarhijski i niže i više kategorije. Taksonomija (od grč. τάξις taxis, uređenje, i -νομία -nomia, metod^[2]) nauka je koja se bavi definisanjem grupa bioloških organizama na bazi zajedničkih karakteristika i davanja imena tim grupama. Organizmi se grupišu u taksone i te grupe se nazivaju taksonomskim rangovima; grupe datog ranga se mogu agregirati tako da formiraju supergrupu nižeg ranga, čime se formira taksonomska hijerarhija.^[3][4] Švedski botaničar Karl Lin se smatra ocem taksonomije, jer je on razvio sistem poznat kao Lineova klasifikacija za kategorizaciju organizama i binomijalnu nomeklaturu za imenovanje organizama.

Glavne taksonomske kategorije su: vrsta (lat. species), rod (lat. genus), porodica (lat. familia), red (lat. ordo), klasa (lat. classis), razdeo (u botanici) odnosno tip ili kolo (u zoologiji) - lat. phylum, carstvo (lat. regnum) i domen (lat. domain). Dodatne taksonomske kategorije nastaju dodavanjem prefiksa pod- ili nad- (lat. sub-, super-), ili su, u slučaju da su niže od ranga potporodice, definisane posebnim imenom. Hijerarhija taksonomskih kategorija predstavljena je u sledećoj tabeli, gde svaka glavna kategorija sadrži bar jednu glavnu kategoriju neposredno ispod nje (tako je rod izgrađen od jedne ili više vrsta, porodica od bar jednog roda itd.).

Sa razvojem polja kao što su filogenetika, kladistika, i sistematika, Lineanski sistem je unapređen do sistema moderne biološke klasifikacije baziranog na evolucionim odnosima između organizama, živih i izumrlih.

1. ↑ Wilkins, J. S. What is systematics and what is taxonomy? Arhivirano 2016-08-27 na Wayback Machine-u. Available on http://evolvingthoughts.net
2. ↑ Harper, Douglas. „Taxonomy”. Online Etymology Dictionary. Pristupljeno 21. 08. 2016. 
3. ↑ Judd, W.S., Campbell, C.S., Kellogg, E.A., Stevens, P.F., Donoghue, M.J. (2007) Taxonomy. In Plant Systematics – A Phylogenetic Approach, Third Edition. Sinauer Associates, Sunderland.
4. ↑ Simpson, Michael G. (2010). „Chapter 1 Plant Systematics: an Overview”. Plant Systematics (2nd izd.). Academic Press. ISBN 978-0-12-374380-0.