Mga liham ng Amarna

Ang Mga liham ng Amarna ( /əˈmɑrnə/ o tugunang Amarna o Mga tabletang Amarna ay kalipunan ng mga putik na tableta na binubuo ng mga sagutang diplomatiko sa pagitan ng administrasyon ng Sinaunang Ehipto at mga mga kinatawan nito sa Canaan at Kahariang Amurru noong Bagong Kaharian ng Ehipto sa pagitan ng c. 1360–1332 BCE. Ang mga liham ay natagpuan sa Itaas na Ehipto sa el-Amarna na modernong pangalan ng sinaunang kabiserangAkhetaten na itinatag ng paraon Akhenaten (1350s–1330s BCE) noong Ikalabingwalong dinastiya ng Ehipto. Ang mga liham ng Amarna ay karamihang isinulat sa sulat na kuneipormenong Akkadio na sistema ng pagsulat ng sinaunang Mesopotamia.^[1] The written correspondence spans a period of at most thirty years.^[2]

Mapa ng Sinaunang Malapit na Silangan noong panahon ng Amarna na nagpapakita ng mga dakilang kapangyarihan sa panahong ito: Sinaunang Ehipto (berde), Myceneo (kahel), Hittita (dilaw), Kassite ng Babylonia (ube), Assiria (abo) at Mitanni (pula). Ang mga mapuputlang kulay ay nagpapakita ng direktang pamumuno samantalang ang madidilim na kulay ang mga sakop ng impluwensiya.

Ang mga tableta ay may kabuading 382 na ang alo ay inilimbag ng Asiriologong Norwegian na sipap Jørgen Alexander Knudtzon sa kanyang akdang Die El-Amarna-Tafeln na lumabas sa dalawang bolyum (1907 at 1915) at nananatiling pamantayan hanggang sa ngayon.^[1]^[3]

Ang mga liham ng Amarna ay nagkaroong ng malaking halaga sa pag-aaral ng Bibliya gayundin sa lingwistikang Semitiko dahil sa ito ay nagbibigay linaw sa kultura at wika ng mga Cananeo sa panahong iyon. Ang mga liham na ito bagaman nasa wikang Akkadio ay nakukulayan ng katutubong wika ng mga may akda na nagsasalita ng maagang anyo ng Proto-Cananeo na wikang kalaunang nag-ebolb sa wikang Hebreo at Phoenician.^[4]^[5]

↑ ^1.0 ^1.1 Shlomo Izre'el. "The Amarna Tablets". Tel Aviv University. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 13 Enero 2019. Nakuha noong 13 Enero 2019.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Moran, p.xxxiv
↑ Moran, William L. (1992). The Amarna Letters. Baltimore: Johns Hopkins University Press. p. xiv. ISBN 0-8018-4251-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ F.M.T. de Liagre Böhl, Die Sprache der Amarnabriefe, mit besonderer Berücksichtigung der Kanaanismen ('The language of the Amarna letters, with special attention to the Canaanisms'), Leipzig 1909.
↑ Eva von Dassow, 'Canaanite in Cuneiform', Journal of the American Oriental Society 124/4 (2004): 641–674. Naka-arkibo 2015-04-02 sa Wayback Machine. (pdf)

[IzreelTAU-1] 1.0 ^1.1 Shlomo Izre'el. "The Amarna Tablets". Tel Aviv University. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 13 Enero 2019. Nakuha noong 13 Enero 2019.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Moran,_p.xxxiv-2] Moran, p.xxxiv

[:0-3] Moran, William L. (1992). The Amarna Letters. Baltimore: Johns Hopkins University Press. p. xiv. ISBN 0-8018-4251-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[4] F.M.T. de Liagre Böhl, Die Sprache der Amarnabriefe, mit besonderer Berücksichtigung der Kanaanismen ('The language of the Amarna letters, with special attention to the Canaanisms'), Leipzig 1909.

[5] Eva von Dassow, 'Canaanite in Cuneiform', Journal of the American Oriental Society 124/4 (2004): 641–674. Naka-arkibo 2015-04-02 sa Wayback Machine. (pdf)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]