Selula

Sa biyolohiya, ang sihay^[1][2] o selula^[3] (mula sa kastila célula, na sa Ingles ay tinatawag na cell) ay ang pinakapayak na kayarian ng mga buhay na organismo. Ito ang pinakamaliit na unit ng buhay na inuuri bilang isang buhay na bagay at karaniwang tiantawag na mga blokeng pangtayo ng buhay. Ang mga organismo ay maaaring uriin bilang uniselular na binubuo lamang ng isang sihay gaya ng bacteria at multiselular na binubuo ng maraming mga sihay gaya ng mga halaman at hayop. Ang tao ay naglalaman ng mga 100 trilyong sihay. Ang isang tipikal na sihay ay may sukat 10 µm at ang tipikal na masa(mass) ay 1 nanogramo. Ang pinakasukdulang mga sihay sa tao ay:

• ang pinakamalaking sihay ang anterior na sungay sa espinal na kordo na may sukat na 135 μ
• ang pinakamahabang sihay ang mga pseudounipolar na mga sihay na umaabot mula sa daliri ng paa patungo sa mababang sanga ng utak
• ang pinakamaliit na sihay ang selulang granula (granule cells) sa cerebellum na may sukat na 4 µ.
• ang pinakamalaking alam na sihay ang mga hindi napupunlay(fertlized) na mga sihayang itlog ng ostrich.

Ang sihay ay natuklasan ni Robert Hooke noong 1665. Noong 1835, bago ang teoriyang pinal na sihay ay nabuo, natuklasan ni Jan Evangelista Purkyně ang mga maliit na granula(granules) habang tumitingin sa mga tisyu ng halaman sa ilalim ng mikroskopyo. Ang teoriya ng selula na unang binuo nina Matthias Jakob Schleiden at Theodor Schwann noong 1839 ay nagsasaad ng mga sumusunod:

• ang lahat ng mga organismo ay binubuo ng isa o maraming mga sihay
• ang lahat ng mga sihay ay nagmula sa mga mas naunang sihay
• ang mga mahalagang tungkulin ng isang organismo ay nangyayari sa loob ng mga sihay
• ang lahat ng mga sihay ay naglalaman ng mga impormasyong hereditaryo(pagmamana) na kailangan para sa pangangasiwa ng mga tungkulin ng sihay sa paghahatid ng mga impormasyon sa susunod na herenerasyon ng mga sihay.

Ang salitang sihay ay nagmula sa salitang Latin na cellula na nangangahulugang "isang maliit na kwarto". Ang salitang naglalarawan para sa pinakamaliit na buhay na istrakturang bioholikal ay inimbento ni Robert Hooke sa isang aklat na kanyang inilimbag noong 1665 nang kanyang ikumpara ang mga sihay ng tapon(cork) na kanyang nakita sa mikroskopya sa mga maliliit na kwartong tinitirhan ng mga monghe.

1. ↑ del Rosario, Gonsalo (1969). Maugnaying Talasalitaang Pang-agham Ingles-Pilipino. Maynila: Lupon sa Agham. p. 191.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
2. ↑ Potet, Jean-Paul (2018). Filipino Neologisms. Morriseville, Estados Unidos: Lulu Press, Inc. p. 33.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
3. ↑ Diksiyonaryo.ph. "cell". Komisyon sa Wikang Filipino. Nakuha noong 2019-04-09. Bio mikroskopikong estruktura ng mga hayop at halaman na naglalamán ng nuklear at cytoplasmic na materyales na napapaloob sa isang semi-permeable membrane : SÉLULÁ{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)