Adolf Hitler

Führer ve Şansölye Adolf Hitler
1938'de Hitler
Almanya Führeri
Görev süresi 2 Ağustos 1934 - 30 Nisan 1945 (10 yıl, 8 ay ve 28 gün)
Yerine geldiği	Paul von Hindenburg (Cumhurbaşkanı olarak)
Yerine gelen	Karl Dönitz (Cumhurbaşkanı olarak)
Almanya Şansölyesi
Görev süresi 30 Ocak 1933 - 30 Nisan 1945
Yerine geldiği	Kurt von Schleicher
Yerine gelen	Joseph Goebbels
Alman Kara Kuvvetleri Başkomutanı
Görev süresi 19 Aralık 1941 - 30 Nisan 1945
Yerine geldiği	Walther von Brauchitsch
Yerine gelen	Ferdinand Schörner
Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi Başkanı
Görev süresi 29 Temmuz 1921 - 30 Nisan 1945
Yerine geldiği	Anton Drexler
Yerine gelen	Martin Bormann
Kişisel bilgiler
Doğum	20 Nisan 1889(1889-04-20) Braunau am Inn, Yukarı Avusturya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
Ölüm	30 Nisan 1945 (56 yaşında) Führerbunker, Berlin, Nazi Almanyası
Ölüm nedeni	Ateşli silahla intihar
Vatandaşlığı	Avusturya (1889–1925) Vatansız (1925–1932) Almanya (1932–1945)
Milliyeti	Avusturyalı Alman[1]
Partisi	Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (1920–45)
Diğer siyasi bağlantıları	Alman İşçi Partisi (1919–20)
Evlilik(ler)	Eva Hitler (29–30 Nisan 1945)
Mesleği	Asker, politikacı
Dini	Hristiyan[2][3][4] (tartışmalı)
Ödülleri
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Alman İmparatorluğu Weimar Cumhuriyeti Nazi Almanyası
Branşı	Bayerische Armee Reichswehr Wehrmacht
Hizmet yılları	1914–1920 1933–1945
Rütbesi	Gefreiter (Onbaşı) Verbindungsmann (İstihbarat ajanı) Oberbefehlshaber (Başkomutan)
Birimi	16. Bavyera Yedek Piyade Alayı (1914–1918) Reichswehr İstihbaratı Oberkommando des Heeres (1941–1945)
Çatışma/savaşları	I. Dünya Savaşı II. Dünya Savaşı

Adolf Hitler (Almanca telaffuz: [ˈadɔlf ˈhɪtlɐ], dinle^ⓘ; 20 Nisan 1889, Braunau am Inn - 30 Nisan 1945, Berlin), Avusturya doğumlu Alman politikacı ve Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi lideridir. 20. yüzyılın en güçlü ve nüfuzlu diktatörlerinden biri olarak kabul edilir.^[5][6]

1919’da Alman İşçi Partisine (Deutsche Arbeiterpartei; DAP) üye olmasıyla başlayan politik yaşamı, bu partinin 1920’de Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisine (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei; NSDAP) dönüşmesiyle devam etti ve 1921’de parti başkanlığına yükseldi. Hitler’in Şansölye seçilmesi için önündeki engel 1925’ten 1932’ye kadar vatansız statüde olmasıydı. Bu engeli kaldırmak adına, dönemin İçişleri Bakanı ve aynı zamanda Thule Cemiyetinin üyelerinden olan Bakan Dietrich Klagges’in yaptığı atamayla, Berlin’de bulunan Brunswick temsilciliğine atanarak devlet memuru statüsü kazandı ve Alman vatandaşlığına geçti.^[7][8] 1933’te, ülkede kurulan yeni koalisyon hükûmetinin başkanlığına atanmasıyla Şansölye (Reichskanzler) oldu. 1934’te, Cumhurbaşkanı’nın (Reichspräsident) makamını devraldı ve Führer (Lider) adında bir devlet başkanlığı makamı yarattı; devlet ve hükûmet başkanlıklarını Führer und Reichskanzler unvanını kullanarak bir arada yürüttü. Diktatörlüğü 30 Nisan 1945’te intihar etmesiyle son buldu. 1 Eylül 1939’da Polonya Seferi ile Avrupa’da II. Dünya Savaşı’nı başlattı. Savaş boyunca askeri operasyonlarla yakından ilgilendi ve Holokost’un sürdürülmesinin merkezinde yer aldı.^[5]

Hitler, Almanya’da I. Dünya Savaşı sonrasında yaşanan Büyük Buhran’dan güç kazandı. Propaganda ve etkileyici bir dille, alt ve orta tabakanın ekonomik istemlerine ümit veriyordu; bunun yanında da belli bir seviyede milliyetçilik, Nazilerce yeniden tanımlanan sosyalizm, antisemitizm ve anti-komünizm de sunuyordu. Ekonominin tekrar kurulması, yeniden silahlandırılmış bir ordu, totaliter ve faşist bir rejimle; Hitler Almanya içerisindeki düzeni yeniden tesis etti ve güçlü bir ülke yarattıktan sonra, saldırgan bir dış politika izleyerek Alman “yaşam alanı”nı (Lebensraum) genişletmek amacıyla Polonya’ya saldırdı. Yıldırım savaşı (Blitzkrieg) taktikleri ve Mihver Devletleri ittifakı ile birlikte Avrupa’nın büyük bölümünü, Asya’nın ve Afrika’nın bir bölümünü işgal etti.

ABD’nin II. Dünya Savaşı’na Müttefikler’in tarafında katılması ve Kızıl Ordu’nun ilerlemesi ile Alman ordusu gerilemeye başladı. Sovyet güçlerinin 23 Nisan 1945’te Berlin’e girmesi ile Almanya’nın yenilgisi kesinleşmişti. Hitler; işgal altındaki Berlin’de, eşi Eva Hitler^[9][10] (Eva Braun) ile yer altı sığınağında (Führerbunker)^[11] 30 Nisan 1945 günü intihar etti. Cesedi, vasiyeti üzerine takipçileri tarafından yakıldı. Alfred Jodl’ın 7 Mayıs 1945’te imzalayıp ertesi gün yürürlüğe giren teslim belgesiyle Büyük Alman İmparatorluğu son buldu.

Hitler’in saldırgan dış politikası, Avrupa’da II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesinin ana nedeni olarak kabul edilir. Onun Yahudi karşıtı politikaları ve ırkçı ideolojisi, aşağı ırk mensubu olarak gördüğü en az 5,5 milyon insanın ölümüne neden oldu.^[12]

1. ^ Jeremy Roberts (1 Şubat 2001). "Adolf Hitler: A Study in Hate". Rosen Yayın Grubu. ISBN 978-0-8239-3317-4. 22 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2015. 
2. ^ John S. Conway. Review of Steigmann-Gall, Richard, The Holy Reich: Nazi Conceptions of Christianity, 1919–1945. H-German, H-Net Reviews. Temmuz, 2003.
3. ^ Norman H. Baynes, ed. The Speeches of Adolf Hitler, April 1922-August 1939, Vol. 1 of 2, pp. 19–20, Oxford University Press, 1942
4. ^ Hitler, Adolf (1999). Mein Kampf. Ralph Mannheim, ed., New York: Mariner Books, pp. 65, 119, 152, 161, 214, 375, 383, 403, 436, 562, 565, 622, 632–633.
5. ^ ^{a b} "Adolf Hitler". History Channel. 30 Ağustos 2019. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020. 
6. ^ "Adolf Hitler: Dictator 1933–39". ENCYCLOPÆDIA BRITANNICA. 22 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2020. 
7. ^ Aytunç Altındal, Bilinmeyen Hitler, s. 193
8. ^ Ian Kershaw, Hitler, Cilt 1, s. 749
9. ^ "news.bbc.co.uk". 25 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2008. 
10. ^ "Eva Anna Paula Hitler'in biyografisi". 24 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2008. 
11. ^ II. Dünya Savaşı Ansiklopedisi, Yener Yayınları, 4. cilt s:1204
12. ^ "Nazi Döneminin Kurbanları: Nazi Irkçı İdeolojisi". encyclopedia.ushmm.org. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2023.