Arkea

Archaea Yaşadığı dönem aralığı: 3500-0 myö Paleoarkeen-Günümüz  Had'n Arkeen Proterozoyik Fa.
Halobacterium sp.
Biyolojik sınıflandırma
Üst âlem: Archaea Woese, Kandler & Wheelis, 1990[7]
Alt gruplar
Alem Proteoarchaeota (Geçerli yayınlarla taksonomik yeri kesinleşmemiş grup)[1] Şubeler[2] Euryarchaeota[3] Crenarchaeota[4] Thaumarchaeota[5] DPANN Grubu[6] Aenigmarchaeota Altiarchaeota Diapherotrites Huberarchaeota Mamarchaeota Micrarchaeota Nanoarchaeota Nanohaloarchaeota Pacearchaeota Parvarchaeota Undinarchaeota Woesearchaeota
Sinonimler
Archaebacteria (Woese & Fox, 1977) Mendosicutes (Gibbons & Murray, 1978) Metabacteria (Hori and Osawa 1979)

Biyoloji
Yaşam bilimi
Dizin Ana hatlar Sözlük Tarih (Zaman çizelgesi)
Temel bileşenler Hücre teorisi Ekosistem Evrim Filogenetik Yaşamın özellikleri Adaptasyon Enerji işlemesi Büyüme Düzen Düzenleme Üreme Çevreye verilen tepki Yaşamın üst âlemleri ve âlemleri Arkea Bakteri Ökaryotlar (Hayvanlar, Mantarlar, Bitkiler, Protistler)
Dallar Abiyogenez Aerobiyoloji Agronomi Agrostoloji Anatomi Astrobiyoloji Bakteriyoloji Beslenme Bilişsel biyoloji Biyocoğrafya Biyofizik Biyoenformatik Biyoistatistik Biyojeoloji Biyokimya Biyomekanik Biyomühendislik Biyosemiyotik Biyoteknoloji Botanik Dendroloji Deniz biyolojisi Ekolojik genetik Ekoloji Embriyoloji Entomoloji Epidemiyoloji Epigenetik Etoloji Evrimsel biyoloji Farmakoloji Fikoloji Filogenetik Fizyoloji Fotobiyoloji Gelişim biyolojisi Genetik Genomik Gerontoloji Gelişimsel plastisite Herpetoloji Hesaplamalı biyoloji Histoloji Hücresel mikrobiyoloji İhtiyoloji İmmünoloji İnsan biyolojisi Jeobiyoloji Kimyasal biyoloji Koruma biyolojisi Kriyobiyoloji Kronobiyoloji Kuantum biyolojisi Lipidoloji Matematiksel biyoloji Mammaloji Mikoloji Mikrobiyoloji Moleküler biyoloji Morfoloji Neontoloji Nörobilim Ornitoloji Ontojeni Osteoloji Paleontoloji Parazitoloji Patoloji Pomoloji Primatoloji Proteomik Protistoloji Radyobiyoloji Sentetik biyoloji Sistematik Sistem biyolojisi Sitogenetik Sitoloji Sosyobiyoloji Taksonomi Tarım bilimi Tatlı su biyolojisi Teratoloji Toksikoloji Üreme biyolojisi Virofizik Viroloji Yapısal biyoloji Zenobiyoloji Zooloji
Araştırma Biyolog (liste) Biyoloji ödülleri listesi Dergiler listesi Araştırma yöntemleri listesi Çözülmemiş problemler listesi
Uygulamalar Tarım bilimi Biyomedikal bilimler Sağlık teknolojisi
Kategori
g t d

Arkeler, Arkea (Yunanca αρχαία “eskiler”den türetme; tekil olarak Arkaeum, Arkaean veya Arkaeon) veya Arkebakteriler, canlı organizmaların bir ana bölümüdür.^[8]

Yabancı literatürde bu gruptaki canlılar Archaea veya Archaebacteria, grubun tek bir üyesi ise tekil olarak Archaeum, Archaean veya Archaeon olarak adlandırılır.

Arkeler, Bakteriler ve Ökaryotlar; Üç-Saha Sistemi'nin (İngilizce: three domain system) temel gruplarını oluştururlar. Bakteriler gibi arkeler de çekirdeği olmayan tek hücreli canlılardır, yani prokaryotlardır (prokaryotlar altı-âlemli sınıflandırmada Monera olarak adlandırılırlar). İlk tanımlanan arkeler sert koşullarda bulunmuş olmalarına rağmen arkelere sonradan hemen her habitatta rastlanmıştır.^[9]

Bu üst aleme ait tek bir organizma "arkeli" (Arkea'ye ait anlamında; İngilizce: archaean) olarak adlandırılır. Bu sözcük, sıfat olarak da kullanılır.^[10]

1. ^ "Kingdom "Proteoarchaeota"". LPSN. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021. 
2. ^ "Domain "Archaea"". LPSN. 20 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021. 
3. ^ "Phylum "Euryarchaeota"". LPSN. 20 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021. 
4. ^ "Phylum "Crenarchaeota"". LPSN. 20 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021. 
5. ^ "Phylum "Thaumarchaeota"". LPSN. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021. 
6. ^ Rinke, Christian; Schwientek, Patrick; Sczyrba, Alexander; Ivanova, Natalia N.; Anderson, Iain J.; Cheng, Jan-Fang; Darling, Aaron; Malfatti, Stephanie; Swan, Brandon K.; Gies, Esther A.; Dodsworth, Jeremy A. (Temmuz 2013). "Insights into the phylogeny and coding potential of microbial dark matter". Nature (İngilizce). 499 (7459): 431-437. doi:10.1038/nature12352. ISSN 1476-4687. 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2021. 
7. ^ Woese CR, Kandler O, Wheelis ML. (1990). "Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya". Proc Natl Acad Sci U S A. 87: 4576-4579. doi:10.1073/pnas.87.12.4576. PMID 2112744. 
8. ^ Howland, John L. (2000). The surprising archaea: discovering another domain of life. New York Oxford: Oxford university press. ISBN 978-0-19-511183-5. 
9. ^ Giovannoni, Stephen J.; Stingl, Ulrich. "Molecular diversity and ecology of microbial plankton". Nature. 437 (7057): 343-348. doi:10.1038/nature04158. ISSN 0028-0836. 
10. ^ Könneke, Martin; Bernhard, Anne E.; de la Torre, José R.; Walker, Christopher B.; Waterbury, John B.; Stahl, David A. "Isolation of an autotrophic ammonia-oxidizing marine archaeon". Nature. 437 (7058): 543-546. doi:10.1038/nature03911. ISSN 0028-0836.