Blok zinciri

Blok zinciri, blokzincir ya da özgün İngilizce tabiriyle blockchain,^[1]^[2]^[3]^[4]^[5] kriptografi kullanılarak bağlanan ve güvenli hale getirilen, bloklar adı verilen, sürekli büyüyen bir kayıt listesidir.^[1]^[6]

Blok zinciri kısaca şöyle işler:

"Bilgisayar (düğüm (node)) bir kayıt listesi (muhasebe defteri - ya da orjinal tabirle ledger) barındırdığını varsayalım. İki müfettiş (PoW kullanıldığında madenci düğümler) onlar da ayni dosyanın birer kopyasını kendi bilgisayarlarında (yani dosya merkezsiz / dağınık) barındırıyor olsunlar. Sen bir para devir işlemi yaptığında bilgisayarın, bu iki müfettişlerin ikisine birden, aynı anda, onları bilgilendiren birer e-posta yollar. Her müfettiş aceleyle harekete geçer ve hem bu işlem için, hem de müfettiş ücretinin kripto para olarak ödenebilmesi için yeterli bakiye olup olmadığını kontrol eder. Bu işi ilk başaran "herkese cevap ver" düğmesine basar ve kontrolü nasıl yaptığını anlatan bir belgeyi (ispatlanmış emek) cevaba ekler. Eğer diğer müfettiş de onay verirse herkes kayıt listelerini yeni durumu yansıtacak şekilde günceller."^[7]

Her blok tipik olarak işlem verilerini, önceki bloğun bir kriptografik hash fonksiyonunu 'nu,^[6] bir zaman damgasını^[8] içerir. Tasarım gereği, bir blok zinciri, kayıtların sonradan değiştirilmesine dirençlidir. Kullanılan kayıt listesi, “iki taraf arasındaki işlemleri verimli, doğrulanabilir ve kalıcı bir şekilde kaydedebilen açık, dağıtılmış bir defterdir”.^[9] Dağıtılmış bir defter olarak kullanmak için, bir blok zinciri tipik olarak, topluca bir protokole bağlı düğümler arası iletişim ve yeni blokları onaylamak için bir eşler arası (peer-to-peer) ağ tarafından yönetilir. Herhangi bir bloktaki veriler sonradan değiştirilmek istendiğinde, verinin bulunduğu blok ve sonraki tüm blokların değiştirilmesi gerekecektir. Bu da bir sonraki düğüm yazılmadan önce, her blok yazımı için düğüm seçiminde seçilmeyi ve her seferde ağdaki düğümlerin çoğunluğunun onayını gerektirir. Ayrıca her blokta kimin değiştirdiği belli olduğundan, olası bir kötüye kullanımın tespit edilmesi de mümkündür.

Blok zincirleri tasarım ile güvenlidir ve (varsayılan olarak) yüksek Bizans hata toleransı ile bir dağıtık hesaplama sistemini örneklendirir. Merkeziyetsiz uygulamalar (Dapp^[10]), bu teknoloji ile mümkün olmaktadır.^[11] Bu sayede tıbbi kayıtlar,^[12]^[13] kimlik yönetimi,^[14]^[15]^[16] kaynağı belgeleme, yiyecek izlenebilirliği^[17] veya oy kullanma^[18] gibi diğer kayıt yönetimi faaliyetleri için potansiyel olarak uygun olan blokzinciri çözümleri oluşturmaktadır.

Blok zinciri 2008 yılında Satoshi Nakamoto tarafından kripto para bitcoin'de, kamu işlem defteri olarak kullanılmak üzere geliştirilmiştir.^[1] Bitcoin kripto parası, güvenilir bir otorite veya merkezi sunucuya ihtiyaç duymadan double spending problemini çözen ilk dijital para birimidir. Bitcoin tasarımı, sonraki diğer uygulamalar için ilham kaynağı olmuştur.^[1]^[3]

^ ^a ^b ^c ^d "Blockchains: The great chain of being sure about things". The Economist. 31 Ekim 2015. 3 Temmuz 2016 tarihinde orijinalden arşivlendi. 18 Haziran 2016'da alındı. Bitcoin'un arkasındaki teknoloji, birbirini bilmeyen veya güvenmeyen insanların güvenilir bir defter oluşturmasına izin veriyor. Bunun kripto para biriminin çok ötesinde etkileri var.
^ Morris, David Z. (15 Mayıs 2016). "Leaderless, Blockchain-Based Venture Capital Fund Raises $100 Million, And Counting [Tarih hatası] (5)^{[Tarih uyuşmuyor]}, tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Fortune. 21 Mayıs 2016 tarihinde orijinalden. 23 Mayıs 2016'da alındı.
^ ^a ^b Popper, Nathan (21 Mayıs 2016). "A Venture Fund With Plenty of Virtual Capital, but No Capitalist 22 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". The New York Times. 22 Mayıs 2016 tarihinde orijinalden. 23 Mayıs 2016'da alındı.
^ Brito, Jerry; Castillo, Andrea (2013).Bitcoin: A Primer for Policymakers 25 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF) (Rapor). Fairfax, VA: Mercatus Merkezi, George Mason Üniversitesi. 21 Eylül 2013 tarihinde orijinalden arşivlendi (PDF). 22 Ekim 2013 tarihinde alındı.
^ Trottier, Leo (18 Haziran 2016). "original-bitcoin 17 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (kendi kendine yayınlanan kod koleksiyonu). github. 17 Nisan 2016 tarihinde orijinalden. 18 Haziran 2016'da geri alındı. Bu, Satoshi Nakamoto'nun orijinal bitcoin kaynak kodunun tarihi bir deposudur.
^ ^a ^b Narayanan, Arvind; Bonneau, Joseph; Felten, Edward; Miller, Andrew; Goldfeder, Steven (2016). Bitcoin and cryptocurrency technologies: a comprehensive introduction. Princeton: Princeton Üniversitesi Yayınları. ISBN 978-0-691-17169-2.
^ https://www.weforum.org/agenda/2018/03/blockchain-bitcoin-explainer-shiller-roubini 27 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Deloitte’s Richard Bradley 100 kelimeden az kullanarak blok zincirin işleyişini anlatıyor
^ "Blockchain 23 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Investopedia. 23 Mart 2016 tarihinde orijinalden. 19 Mart 2016 tarihinde alındı. Bitcoin protokolüne dayanarak, blok zincir veritabanı bir sisteme katılan tüm düğümler tarafından paylaşılır.
^ Iansiti, Marco; Lakhani, Karim R. (Ocak 2017). "The Truth About Blockchain 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Harvard Business Review. Harvard Üniversitesi. 18 Ocak 2017 tarihinde orijinalden. 17 Ocak 2017'de alındı. Bitcoin ve diğer sanal para birimlerinin kalbinde yer alan teknoloji, iki taraf arasındaki işlemleri verimli ve doğru bir şekilde ve kalıcı olarak kaydedebilen açık, dağıtılmış bir defterdir.
^ Mynet (29 Nisan 2022). "DApp nedir? DApp nasıl çalışır, ne işe yarar?". Mynet Finans. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023.
^ Raval, Siraj (2016). "What Is a Decentralized Application? 11 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." Decentralized Applications: Harnessing Bitcoin's Blockchain Technology. 11 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. O'Reilly Media, Inc. s. 1 11 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.–2. ISBN 978-1-4919-2452-5. OCLC 968277125 11 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 6 Kasım 2016'da - Google Kitaplar üzerinden alındı.
^ Yuan, Ben; Lin, Wendy; McDonnell, Colin. "Blockchains and electronic health records 25 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (PDF). mcdonnell.mit.edu. 25 Aralık 2016 tarihinde orijinalden (PDF).
^ Ekblaw, Ariel; Azaria, Asaf (19 Eylül 2016). "MedRec: Medical Data Management on the Blockchain 14 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". PubPub. 19 Ocak 2017 tarihinde orijinalden arşivlendi.
^ Yurcan, Bryan (8 Nisan 2016). "How Blockchain Fits into the Future of Digital Identity 19 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Amerikan bankacı. SourceMedia. 19 Ocak 2017 tarihinde orijinalden.
^ Prisco, Giulio (3 Haziran 2016). "Microsoft Building Open Blockchain-Based Identity System With Blockstack, ConsenSys 31 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Bitcoin Dergisi. BTC Media LLC. 31 Ocak 2017 tarihinde orijinalden.
^ Prisco, Giulio (18 Ağustos 2016). "Department of Homeland Security Awards Blockchain Tech Development Grants for Identity Management and Privacy Protection 19 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Bitcoin Dergisi. BTC Media LLC. 19 Ocak 2017 tarihinde orijinalden.
^ Browne, Ryan (22 Ağustos 2017). "IBM partners with Nestle, Unilever and other food giants to trace food contamination with blockchain 26 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". CNBC. 26 Ağustos 2017 tarihinde orijinalden.
^ "What is Blockchain Technology? 15 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." Follow My Vote. 15 Ocak 2018 tarihinde orijinalden. 18 Aralık 2017'de geri alındı.

[:1-1] "Blockchains: The great chain of being sure about things". The Economist. 31 Ekim 2015. 3 Temmuz 2016 tarihinde orijinalden arşivlendi. 18 Haziran 2016'da alındı. Bitcoin'un arkasındaki teknoloji, birbirini bilmeyen veya güvenmeyen insanların güvenilir bir defter oluşturmasına izin veriyor. Bunun kripto para biriminin çok ötesinde etkileri var.

[2] Morris, David Z. (15 Mayıs 2016). "Leaderless, Blockchain-Based Venture Capital Fund Raises $100 Million, And Counting [Tarih hatası] (5)^{[Tarih uyuşmuyor]}, tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Fortune. 21 Mayıs 2016 tarihinde orijinalden. 23 Mayıs 2016'da alındı.

[:2-3] Popper, Nathan (21 Mayıs 2016). "A Venture Fund With Plenty of Virtual Capital, but No Capitalist 22 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". The New York Times. 22 Mayıs 2016 tarihinde orijinalden. 23 Mayıs 2016'da alındı.

[:3-4] Brito, Jerry; Castillo, Andrea (2013).Bitcoin: A Primer for Policymakers 25 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF) (Rapor). Fairfax, VA: Mercatus Merkezi, George Mason Üniversitesi. 21 Eylül 2013 tarihinde orijinalden arşivlendi (PDF). 22 Ekim 2013 tarihinde alındı.

[5] Trottier, Leo (18 Haziran 2016). "original-bitcoin 17 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (kendi kendine yayınlanan kod koleksiyonu). github. 17 Nisan 2016 tarihinde orijinalden. 18 Haziran 2016'da geri alındı. Bu, Satoshi Nakamoto'nun orijinal bitcoin kaynak kodunun tarihi bir deposudur.

[:4-6] Narayanan, Arvind; Bonneau, Joseph; Felten, Edward; Miller, Andrew; Goldfeder, Steven (2016). Bitcoin and cryptocurrency technologies: a comprehensive introduction. Princeton: Princeton Üniversitesi Yayınları. ISBN 978-0-691-17169-2.

[7] ttps://www.weforum.org/agenda/2018/03/blockchain-bitcoin-explainer-shiller-roubini 27 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Deloitte’s Richard Bradley 100 kelimeden az kullanarak blok zincirin işleyişini anlatıyor

[:5-8] "Blockchain 23 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Investopedia. 23 Mart 2016 tarihinde orijinalden. 19 Mart 2016 tarihinde alındı. Bitcoin protokolüne dayanarak, blok zincir veritabanı bir sisteme katılan tüm düğümler tarafından paylaşılır.

[:6-9] Iansiti, Marco; Lakhani, Karim R. (Ocak 2017). "The Truth About Blockchain 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Harvard Business Review. Harvard Üniversitesi. 18 Ocak 2017 tarihinde orijinalden. 17 Ocak 2017'de alındı. Bitcoin ve diğer sanal para birimlerinin kalbinde yer alan teknoloji, iki taraf arasındaki işlemleri verimli ve doğru bir şekilde ve kalıcı olarak kaydedebilen açık, dağıtılmış bir defterdir.

[10] Mynet (29 Nisan 2022). "DApp nedir? DApp nasıl çalışır, ne işe yarar?". Mynet Finans. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023.

[:7-11] Raval, Siraj (2016). "What Is a Decentralized Application? 11 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." Decentralized Applications: Harnessing Bitcoin's Blockchain Technology. 11 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. O'Reilly Media, Inc. s. 1 11 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.–2. ISBN 978-1-4919-2452-5. OCLC 968277125 11 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 6 Kasım 2016'da - Google Kitaplar üzerinden alındı.

[12] Yuan, Ben; Lin, Wendy; McDonnell, Colin. "Blockchains and electronic health records 25 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (PDF). mcdonnell.mit.edu. 25 Aralık 2016 tarihinde orijinalden (PDF).

[13] Ekblaw, Ariel; Azaria, Asaf (19 Eylül 2016). "MedRec: Medical Data Management on the Blockchain 14 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". PubPub. 19 Ocak 2017 tarihinde orijinalden arşivlendi.

[14] Yurcan, Bryan (8 Nisan 2016). "How Blockchain Fits into the Future of Digital Identity 19 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Amerikan bankacı. SourceMedia. 19 Ocak 2017 tarihinde orijinalden.

[15] Prisco, Giulio (3 Haziran 2016). "Microsoft Building Open Blockchain-Based Identity System With Blockstack, ConsenSys 31 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Bitcoin Dergisi. BTC Media LLC. 31 Ocak 2017 tarihinde orijinalden.

[16] Prisco, Giulio (18 Ağustos 2016). "Department of Homeland Security Awards Blockchain Tech Development Grants for Identity Management and Privacy Protection 19 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Bitcoin Dergisi. BTC Media LLC. 19 Ocak 2017 tarihinde orijinalden.

[17] Browne, Ryan (22 Ağustos 2017). "IBM partners with Nestle, Unilever and other food giants to trace food contamination with blockchain 26 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". CNBC. 26 Ağustos 2017 tarihinde orijinalden.

[18] "What is Blockchain Technology? 15 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." Follow My Vote. 15 Ocak 2018 tarihinde orijinalden. 18 Aralık 2017'de geri alındı.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]