Palanka

Palanka tipi kaleler

Bir palankanın burçları ve perde duvarları (dolma rıhtım palanka duvar ya da sadece dolma duvarı)

Girişi gözetleme kulesiyle korunan basit bir palanka (yalın kat çit palanka)

Her iki resim de Luigi Ferdinando Marsigli tarafından çizilmiştir.

Palanka, palanga veya parkan ahşap ve topraktan yapılan ufak bir kaledir. Osmanlı İmparatorluğu ve hasımları tarafından yaygın olarak kullanılmıştır. Palankalar hızlıca inşa edilip, genişletilebilmelerinin yanı sıra basit malzemeler ile düşük bir maliyetle inşa edilebiliyordu. Palankalar nehir kenarlarına ve yol güzergahlarına inşa edilirdi. Avrupa'daki palankaların birçoğu ahşap ve topraktan yapılmış olsa da kaynak kısıtlılığından dolayı malzemeler bölgeden bölgeye değişmekteydi. Tipik bir palankanın etrafı hendekle çevrilirdi. Palankaların büyüklüğüne göre kullanılan duvarların çeşidi değişirdi ve köşeleri üzerine yerleştirilen tabyalarla korunabilirdi.

Palankaların kökenleri havale denilen ve kuşatmalar sırasında fethedilmek istenen kalenin çevresine inşa edilen yapılara dayanmaktaydı. 16. yüzyıla gelindiğinde palankalar Osmanlı'nın Macaristan, Balkanlar, Karadeniz'in kuzeyi, Anadolu ve Kuzey Afrika'daki topraklarında kullanılmaktaydı. Palankalar 16 ve 17. yüzyıllardaki Avusturya-Osmanlı savaşlarında yaygın olarak kullanılmıştı. Palankalar 19. yüzyılın sonlarına değin kullanılmaya devam etmiştir. Günümüzde eski Osmanlı coğrafyasındaki pek çok yerleşim yerinin adı bu savunma yapılarına dayanmaktadır.