Teori ve olgu olarak evrim

"Evrim hem bir teori hem de bir olgudur (bilimsel bir gerçektir)" şeklindeki ifadeye, biyoloji literatüründe sıkça rastlanır.^[1]^[2]^[3]^[4]^[4]^[5]^[6]^[7] Bu ifade evrimin iki şekilde kullanılması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. "Evrim olgusu" ile kastedilen, bilimsel gözlemler ve deneyler ile meydana geldiği görülmüş olan, biyolojik organizma topluluklarındaki değişimlerdir. "Evrim teorisi" ile kastedilen ise bu değişimlerin nasıl meydana geldiğinin günümüzdeki bilimsel açıklaması olan modern evrimsel sentezdir. Bu terimlerin yanlış kullanılması ve yanlış anlaşılması, evrim teorisinin doğruluğuna karşı çıkan görüşleri temellendirmek için kullanılmıştır.

Olgu ve teori (kuram) arasındaki ayrım, evrimin incelenmesine mahsus değildir. Yer çekimi kanunu, kütlesi olan maddelerin birbirini çektiğini söyleyen bilimsel bir olgudur, lakin kütlesi olan maddelerin birbirini nasıl çektiğini açıklamaya çalışan farklı yer çekimi teorileri vardır. Bu yönüyle, yer çekimi hem bir bilimsel olgu hem de bir bilimsel teoridir.

Genelde "evrim" kelimesi yalnız olarak kullanıldığında, söz konusu olguların ve bunları açıklayan teorinin birleşimini ifade eder. Yine de "evrim" kelimesi bu ikisinden yalnızca birini ifade etmek için de sıkça kullanılır, bu yüzden yazarın kastettiği anlamı belirlemek için dikkatli olmak gerekebilir.

^ Moran, Laurence (22 Ocak 1993). "Evolution is a Fact and a Theory" (İngilizce). Talk.origins. 18 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2007.
^
Gould, Stephen Jay (1 Mayıs 1981). "Evolution as Fact and Theory". Discover. 2 (5). ss. 34-37. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2009. Tekrar basımlar:
- Vetter, Herbert F. (ed.) (1982). Speak Out Against The New Right. Beacon Press. ISBN 0807004863.
- Gould, Stephen Jay (1 Nisan 1994). Hen's Teeth and Horse's Toes. New York: W. W. Norton & Company. ISBN 0393017168.
^
Muller, H. J. (1959). "One hundred years without Darwin are enough". School Science and Mathematics. Cilt 59. ss. 304-305. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2009. Tekrar basımlar:
- Zetterberg, Peter (ed.) (1 Mayıs 1983). Evolution Versus Creationism: The Public Education Controversy. Phoenix AZ: ORYX Press. ISBN 0897740610.
^ ^a ^b Campbell, Neil A. (5 Şubat 2002). Biology 6th ed. Benjamin Cummings. ss. 1175. ISBN 0805366245.
^
Dobzhansky, Theodosius (1 Mart 1973). "Nothing in biology makes sense except in the light of evolution". American Biology Teacher. Cilt 35. 26 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2009. Tekrar basımlar:
- Zetterberg, Peter (ed.) (1 Mayıs 1983). Evolution Versus Creationism: The Public Education Controversy. Phoenix AZ: ORYX Press. ISBN 0897740610.
^ Lenski, Richard E. (2000). "Evolution: Fact and Theory" (İngilizce). American Institute of Biological Sciences. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2007.
^ Mayr, Ernst (1988). Toward a New Philosophy of Biology: Observations of an Evolutionist. Cambridge: Harvard University Press. ISBN 0-674-89666-1.

[Moran-1] Moran, Laurence (22 Ocak 1993). "Evolution is a Fact and a Theory" (İngilizce). Talk.origins. 18 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2007.

[gouldfact-2] Gould, Stephen Jay (1 Mayıs 1981). "Evolution as Fact and Theory". Discover. 2 (5). ss. 34-37. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2009. Tekrar basımlar:
Vetter, Herbert F. (ed.) (1982). Speak Out Against The New Right. Beacon Press. ISBN 0807004863.

Gould, Stephen Jay (1 Nisan 1994). Hen's Teeth and Horse's Toes. New York: W. W. Norton & Company. ISBN 0393017168.

[3] Vetter, Herbert F. (ed.) (1982). Speak Out Against The New Right. Beacon Press. ISBN 0807004863.

[4] Gould, Stephen Jay (1 Nisan 1994). Hen's Teeth and Horse's Toes. New York: W. W. Norton & Company. ISBN 0393017168.

[Muller-3] Muller, H. J. (1959). "One hundred years without Darwin are enough". School Science and Mathematics. Cilt 59. ss. 304-305. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2009. Tekrar basımlar:
Zetterberg, Peter (ed.) (1 Mayıs 1983). Evolution Versus Creationism: The Public Education Controversy. Phoenix AZ: ORYX Press. ISBN 0897740610.

[6] Zetterberg, Peter (ed.) (1 Mayıs 1983). Evolution Versus Creationism: The Public Education Controversy. Phoenix AZ: ORYX Press. ISBN 0897740610.

[Campbell-4] Campbell, Neil A. (5 Şubat 2002). Biology 6th ed. Benjamin Cummings. ss. 1175. ISBN 0805366245.

[Dobzhansky-5] Dobzhansky, Theodosius (1 Mart 1973). "Nothing in biology makes sense except in the light of evolution". American Biology Teacher. Cilt 35. 26 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2009. Tekrar basımlar:
Zetterberg, Peter (ed.) (1 Mayıs 1983). Evolution Versus Creationism: The Public Education Controversy. Phoenix AZ: ORYX Press. ISBN 0897740610.

[9] Zetterberg, Peter (ed.) (1 Mayıs 1983). Evolution Versus Creationism: The Public Education Controversy. Phoenix AZ: ORYX Press. ISBN 0897740610.

[Lenski-6] Lenski, Richard E. (2000). "Evolution: Fact and Theory" (İngilizce). American Institute of Biological Sciences. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2007.

[Mayr-7] Mayr, Ernst (1988). Toward a New Philosophy of Biology: Observations of an Evolutionist. Cambridge: Harvard University Press. ISBN 0-674-89666-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]