Rim imperiyasi

Rim imperiyasi Senatus Populusque Romanus,Βασιλεία Ῥωμαίων
← →   →
bayroq burgut bilan Imperiya gerbi
Rim imperiyasi 117-yilda.   Rim davlati-Kliyentlar 117-yilda   Rim Germaniyasi, 9 yil, Rim Shotlandiyasi, 83-yil, Rim Liviyasi, 203-yil.
Poytaxti	Rim mil.avv. 27-yil milodiy 286-yil, Mediolanum(Gʼarbiy) 286-402-yillar, Ravenna(Gʼarbiy) 402-476-yillar, Nikomediya (Sharqiy) 286-330-yillar, Kanstantinopol 330-1453-yillar
Yirik shaharlari	Rim, Konstantinopol, Aleksandriya, Sirakuza, Afina, Efes, Lion
Til(lar)i	Lotin, Yunon
Pul birligi	sestertius, aureus,solidus,
Maydoni	25-yilda 2,750,000 km2 ; 117-yilda 5,000,000 km2 ; 390-yilda 4,400,000 km2
Aholisi	25-yilda 56,800,000
Imperator
- m.a. 27 m. - 14 -54-69	Avgust (imperator) Neron Klavdiy Sezar
- 98-117	Trayan
- 270-275	Avrelian
- 306-337	Konstantin I
- 379-395	Feodosiy I
- 475-476	Romul Avgust
Tarix
-  mil.avv 32-30	Rim Respublikasining oxirgi jangi
- 17-yanvar 395-yil	Rim imperiyasi ikkiga boʼlindi.
- 4-sentyabr 476-yil	Gʼarbiy Rim imperiyasi quladi
- 29-may 1453-yil	Konstantinopol fathi.

Rim Imperiyasi (lotincha: Imperium Romanum Orientale, Romania, grekcha: Βασιλεία Ῥωμαίων, Ῥωμανία) — qadimgi Rim davlatchiligi rivojidagi post-respublikaviy davr boʻlib, uning oʻziga xos xususiyati Yevropa va Oʻrta yer dengizidagi avtokratik boshqaruv shakli va yirik hududiy mulk edi. Tarixda Oʻrta yer dengizining butun qirgʻogʻiga egalik qilgan yagona davlat. Rim imperiyasining mavjudligi xronologik doirasi birinchi imperator Oktavian Avgustning hukmronligidan imperiyaning Gʻarbiy va Sharqqa boʻlinishi va Gʻarbiy Rim imperiyasining qulashidir. Rim imperiyasining sharqiy qismi Konstantinopolda yana 977-yil — 1453-yilgacha mavjud boʻlgan. Rim imperiyasining oldingi davlati boʻlgan Rim respublikasi (miloddan avvalgi VI-asrda Rim monarxiyasini almashtirgan) bir qator fuqarolik urushlari va siyosiy nizolarda beqarorlashgan. Miloddan avvalgi I asrning oʻrtalarida Yuliy Sezar doimiy diktator etib tayinlangan va keyin miloddan avvalgi 44-yilda oʻldirilgan. Fuqarolik urushlari va sud jarayonlari davom etdi va miloddan avvalgi 31-yilda Actium Mark Antoni va Kleopatra ustidan gʻalaba qozongan Oktavianning gʻalabasi bilan yakunlandi. Keyingi yili Oktavian Ptolemey Misrini bosib oldi, mil. avv. IV asrda Makedoniyalik Aleksandrning fathi bilan boshlangan ellinistik davrni tugatdi. Oʻshandan keyin Octavianning kuchi bekor boʻldi va miloddan avvalgi 27-yilda Rim Senati unga birinchi marta Rim imperatori unvonini berdi, unga katta kuch va Avgust degan yangi unvonini berdi^[1][2][3].

1. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named n1
2. ↑ Lintott, Andrew (1999) The Constitution of the Roman Republic. Oxford University Press. p. 114
3. ↑ Eder, W. (1993) "The Augustan Principate as Binding Link, " in Between Republic and Empire. University of California Press. p. 98. ISBN 0520084470.