Delhi

Delhi दिल्ली ਦਿੱਲੀ دہلی
—  Lãnh thổ Liên bang / Siêu đô thị  —
Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi
Theo chiều kim đồng hồ từ phía trên: Đền Hoa Sen, Lăng mộ Humayun, Connaught Place, Đền Akshardham và Cổng Ấn Độ.
Vị trí của Delhi tại Ấn Độ
Delhi Xem bản đồ Ấn Độ Delhi Xem bản đồ Châu Á
Tọa độ: 28°36′36″B 77°13′48″Đ / 28,61°B 77,23°Đ / 28.61000; 77.23000
Quốc gia	Ấn Độ
Khu vực	Bắc Ấn Độ
Định cư	thế kỷ 6 TCN 3000 TCN (theo truyền thuyết)
Hợp thành	1857
Hình thành thủ đô	1911
Lãnh thổ liên bang	1956
Thành lập	1 tháng 2 năm 1992
Thủ phủ	New Delhi
Các quận	11
Chính quyền
• Cơ quan lập pháp	Đơn viện (70 ghế)
• Tòa án cấp cao	Tòa án cấp cao Delhi
Diện tích
• Lãnh thổ Liên bang / Siêu đô thị	1.484,0 km2 (573,0 mi2)
• Mặt nước	180 km2 (6,9 mi2)
• Vùng đô thị	46.208 km2 (17,841 mi2)
Độ cao	200−250 m (650−820 ft)
Dân số (2011)[1]
• Lãnh thổ Liên bang / Siêu đô thị	16.314.838
• Thứ hạng	thứ 2
• Mật độ	1,129,701/km2 (29.259,12/mi2)
• Vùng đô thị[2]	21,753,486
Ngôn ngữ
• Chính thức	Hindi, Anh[3]
• Ngôn ngữ thứ hai	Urdu, Punjab[3]
Múi giờ	Giờ tiêu chuẩn Ấn Độ (UTC+5.30)
Mã bưu chính	110 XXX
Mã ISO 3166	IN-DL
Thành phố kết nghĩa	Chicago, Moskva, Tokyo, Cát Long Pha, Seoul, Ulaanbaatar, Karachi, Fukuoka, Yerevan, Bắc Kinh, Luân Đôn
Trang web	Delhi.gov.in

Delhi ("Đê-li", phát âm tiếng Anh: /ˈdɛli/; tiếng Hindi: दिल्ली phát âm tiếng Hindustan: [d̪ɪlliː]), gọi chính thức là Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi, là lãnh thổ thủ đô của Ấn Độ.^[4] Trong thời kỳ Ấn Độ thuộc Anh, Delhi là bộ phận của tỉnh Punjab và duy trì liên kết lịch sử và văn hóa với khu vực Punjab^[5] và Doab.^[6] Dân số Delhi là khoảng 16,3 triệu vào năm 2011, do đó là thành phố và khu kết tụ đô thị đông dân thứ nhì tại Ấn Độ, và là đại đô thị đông dân thứ ba^[7] trên thế giới.^[8][9] Phát triển đô thị tại Delhi về bản chất đã vượt khỏi ranh giới hành chính của lãnh thổ, kết hợp với các đô thị thuộc các bang lân cận và tại quy mô tối đa có thể tính đại đô thị có khoảng 25 triệu cư dân vào năm 2014.^[10]

Delhi liên tục có người cư trú kể từ thế kỷ 6 TCN.^[11] Trong suốt lịch sử của mình, Delhi đóng vai trò là thủ đô của nhiều vương quốc và đế quốc, và từng nhiều lần bị chiếm lĩnh, cướp phá và tái thiết, đặc biệt là thời kỳ trung đại. Delhi hiện đại là một chùm các đô thị trải khắp đại đô thị.

Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia và khu vực đô thị của nó được trao vị thế đặc biệt 'khu vực thủ đô quốc gia' theo Đạo luật Tu chính thứ 69 của Hiến pháp Ấn Độ vào năm 1991. Khu vực thủ đô quốc gia gồm các thành phố lân cận là Faridabad, Gurgaon, Noida, Ghaziabad, Neharpar (Đại Faridabad), Greater Noida, Bahadurgarh, Sonepat, Panipat, Karnal, Rohtak, Bhiwani, Rewari, Baghpat, Meerut, Alwar, Bharatpur và các đô thị khác. Là một lãnh thổ liên bang, song chính quyền Delhi ngày nay gần giống với một bang hơn, với cơ quan lập pháp, tòa án tối cao và hội đồng bộ trưởng do thủ hiến đứng đầu. New Delhi chịu sự quản lý đồng thời của chính phủ liên bang Ấn Độ và chính phủ Delhi, và là thủ phủ của Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi.

1. ^ “Cities with population of 1 Lakh and Above” (PDF). censusindia.gov.in. Truy cập ngày 30 tháng 1 năm 2014.
2. ^ “Press Information Bureau: Government of India news site, PIB Mumbai website, PIB Mumbai, Press Information Bureau, PIB, India's Official media agency, Government of India press releases, PIB photographs, PIB photos, Press Conferences in Mumbai, Union Minister Press Conference, Marathi press releases, PIB features, Bharat Nirman Public Information Campaign, Public Information Campaign, Bharat Nirman Campaign, Public Information Campaign, Indian Government press releases, PIB Western Region”. pibmumbai.gov.in. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 7 tháng 9 năm 2015.
3. ^ ^{a b} “Official Language Act 2000” (PDF). Government of Delhi. ngày 2 tháng 7 năm 2003. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 17 tháng 7 năm 2015.
4. ^ “The Constitution (Sixty-Ninth Amendment) Act, 1991”. Ministry of Law and Justice, Government of India. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2014.
5. ^ The American Heritage Dictionary of the English Language . Houghton Mifflin Company. 2000.
6. ^ Ahsan Jan Qaisar; Som Prakash Verma; Mohammad Habib (ngày 1 tháng 1 năm 1996). Art and Culture: Endeavours in Interpretation. Abhinav Publications. tr. 1–6. ISBN 978-81-7017-315-1.
7. ^ “UN Demographic Urban Areas”. UN stats. Truy cập ngày 12 tháng 10 năm 2015.
8. ^ “Urban agglomerations/cities having population 1 million and above” (PDF). Provisional population totals, census of India 2011. Registrar General & Census Commissioner, India. 2011. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2012.
9. ^ Habib, Irfan (1999). The agrarian system of Mughal India, 1556–1707. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-562329-1. ... The current Survey of India spellings are followed for place names except where they vary rather noticeably from the spellings in our sources: thus I read "Dehli" not "Delhi...
   • Royal Asiatic Society (1834). “Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland”. Cambridge University Press. ... also Dehli or Dilli, not Delhi... Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
   • Karamchandani, L.T (1968). “India, the beautiful”. Sita Publication. ... According to available evidence the present Delhi, spelt in Hindustani as Dehli or Dilli, derived its name from King... Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
   • “The National geographical journal of India, Volume 40”. National Geographical Society of India. 1994. ... The name which remained the most popular is "Dilli" with variation in its pronunciation as Dilli, Dehli, or Delhi... Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
10. ^ “World's population increasingly urban with more than half living in urban areas”. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2015.
11. ^ Asher, Catherine B (2000) [2000]. “Chapter 9:Delhi walled: Changing Boundaries”. Trong James D. Tracy (biên tập). City Walls. Cambridge University Press. tr. 247–281. ISBN 978-0-521-65221-6. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2008.