Idioma chamorru

Chamorru 'Chamoru'
Faláu en	Guam  (Territoriu ensin incorporar d'USA)  Islles Marianes del Norte  (Estáu llibre acomuñáu a EUA)  Paláu  Estaos Federaos de Micronesia
Falantes	94 700 (1991)
Familia	Austronesiu  Malayu-polinesiu   Sulawesi-polinesiu    Chamorru
Alfabetu	Llatín
Estatus oficial
Oficial en	Guam (cooficial)  Islles Marianes del Norte (cooficial)
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	ch
ISO 639-2	cha
ISO 639-3	cha
Estensión del chamorru

L'idioma chamorru (autoglotónimu: chamoru) ye la llingua falada na islla de Guam y nes islles Marianes del Norte onde comparte la oficialidá col inglés. En dellos llares nes Carolines, sobremanera en Yap y Ponapé, tamién se sigue utilizando y ta oficialmente reconocíu. Estes islles d'Oceanía tuvieron venceyaes a España dende 1521 a 1898-1899. Tamién usen la llingua, nos Estaos Xuníos, dellos inmigrantes y descendientes d'estos. Ye una llingua malayu-polinesia, na familia austronesia, y tien munches influencies del español, habiendo llegáu a considerase que'l chamorru faláu a finales del sieglu XIX yera un criollu de base española.

Ye una llingua aglutinante, dexando que los raigaños sían modificaes por un númberu ilimitáu d'afixos. Por casu, manmasanganenñaihon "(plural) falar un ratu (con/a)" vien del prefixu de plural man-, l'intensificador de pasáu ma-, el raigañu verbal sangan, el sufixu i "a, escontra" (que nesti casu camuda'l so timbre a y) cola consonante añadida n y el sufixu ñaihon "una pequeña cantidá de tiempu". Asina pos "In manmasanganenñaihon gui'" significa "Tuvimos falándo-y un ratu".

Al igual que l'español tamién tien nel so alfabetu la lletra ñ y gran cantidá de vocabulariu procedente del español (aproximao'l 50 % de los raigaños de les pallabres). Sicasí, dellos autores consideren qu'esto non lo convierte nun criollu del español, una y bones el chamorru suel usar los préstamos al estilu micronesiu (por casu: bumobola, "xugar cola bola o pelota" col infixu verbalizante -um- y la reduplicación de la primera sílaba del raigañu).

Aproximao hai unos 50 000 falantes de chamorru a lo llargo de Guam, Saipán, Tinián, Rota, Yap, Ponapé y otres partes d'Estaos Xuníos.

Les llingües más cercanamente emparentaes col chamorru atópase nes Filipines, magar dellos llingüistes consideren al chamorru como una llingua aisllada dientro de la familia malayu-polinesia.

El númberu de falantes de chamorru tornó nos años recién, y polo xeneral, ente los mozos amuesa cada vez más influencia del inglés, y tienden a entemecer chamorru ya inglés na conversación. En Guam (llamáu Guåhan polos falantes de chamorru) el númberu de falantes nativos menguó dende la última década, ente que nes Marianes del Norte los mozos inda falen l'idioma con fluidez.