Noord-Ierland

Noord-Ierland
Northern Ireland (Engels)
Tuaisceart Éireann (Iers)
Norlin Airlann^a (Ulster-Skots)

Vlag Wapen
Nasionale leuse: Dieu et mon droitb (Frans vir: "God en my reg")
Volkslied: God Save the King (de jure) (Engels vir: "God beskerm die koning") Londonderry Air (de facto)
Hoofstad	Belfast 54°36′N 5°55′W / 54.600°N 5.917°W / 54.600; -5.917
Grootste stad	Belfast
Amptelike tale	Engels; Iers en Ulster-Skots as streektale sonder amptelike status
Regering • Monarg • Eerste minister • Adjunkpremier	Unitêre parlementêre grondwetlike monargie Charles III Michelle O’Neill Emma Little-Pengelly
Onafhanklikheid Vorming • Regering van Ierland-wet • Grondwet • Noord-Ierland-wet • Noord-Ierland-wet	3 Mei 1921 18 Julie 1973 17 Julie 1974 19 November 1998
Oppervlakte  - Totaal    - Water (%)	13 793[1] km2  (4de (VK)) 5 326 myl2
Bevolking  - 2021-skatting  - 2021-sensus  - Digtheid	1 904 563[2] (4de (VK)) 1 903 175[3] 141 / km2 365,2 / myl2
BBP (KKP)  - Totaal  - Per capita	2021-skatting £45,7 miljard[4] (4de (VK)) £24 007[4] (4de (VK))
BBP (nominaal)  - Totaal  - Per capita	2018-skatting £51,7 miljard[5] (4de (VK)) £27 154[5] (4de (VK))
MOI (2021)	0,896[6] (–)  –  baie hoog
Gini (2019)	27[7] –  laag
Geldeenheid	Pond sterlingc (£) (GBP)
Tydsone  - Somertyd	GMT (UTC±0) BST (UTC+1)
Internet-TLD	.uk, .gbcd
Skakelkode	+44 28ce
Beskermheilige: Sint Patrick (Naomh Pádraig)f Nasionale blom: Shamrockf a. Hierdie term is 'n neologisme, wat in die Skotse taal histories nooit gebruik is nie, maar in die ampstaal wél voorkom. b. Soos Engeland en Wallis. c. Soos die res van die Verenigde Koninkryk. d. .co.ni, die Nicaraguaanse TLD, is ook gebruik. e. +44 en 28 word by landlyne geskakel. Die skakelkode is 028 in die VK en 048 vanuit die Republiek Ierland. f. Soos die res van Ierland.

Noord-Ierland (Engels: Northern Ireland, Iers-Gaelies: Tuaisceart Éireann, [ˈt̪ˠuəʃcəɾˠt̪ˠ ˈeːɾʲən̪ˠ], luister (hulp·inligting); Ulster-Skots: Norlin Airlann) is een van die vier lande van die Verenigde Koninkryk. Dit lê in die noordooste van die eiland van Ierland, in die provinsie van Ulster, en beslaan ses graafskappe van hierdie ou provinsie: Antrim, Londonderry, Tyrone, Fermanagh, Armagh en Down. Drie ander graafskappe van Ulster, Cavan, Donegal en Monaghan, maak deel uit van die Republiek Ierland. Nogtans word na Noord-Ierland soms as Ulster verwys.^[8]

Noord-Ierland is die enigste deelstaat van die Verenigde Koninkryk wat 'n gemeenskaplike landgrens met 'n ander nasie (die Republiek Ierland) het. Noord-Ierland is volgens die Wet op die Regering van Ierland in 1920 gestig en het, net soos Skotland en Wallis, oor sy eie regering beskik. Ná drie dekades van gewapende konflik tussen Protestantse en Rooms-Katolieke groeperings is in 1998 met die Goeie Vrydag-ooreenkoms die basis vir Noord-Ierse selfregering geskep. Kragtens hierdie ooreenkoms is daar op bepaalde gebiede samewerking met die Republiek Ierland, waarvan Noord-Ierland in 1921 geskei is, terwyl ander politieke aangeleenthede deur die regering van die Verenigde Koninkryk behartig word, hoewel die Ierse regering sy menings in hierdie verband mag inbring en voorstelle kan maak.

Noord-Ierland se oppervlak van 13 793 vierkante kilometer is sowat 'n sesde van Ierland se totale oppervlak, met 'n bevolking van 1 903 175 volgens die 2021-sensus. Die hoofstad en grootste nedersetting is Belfast.

1. ↑ (en) "Standard Area Measurements (Latest) for Administrative Areas in the United Kingdom (V2)". Kantoor vir Nasionale Statistieke. 5 April 2023. Besoek op 5 Maart 2024.
2. ↑ (en) "Estimates of the population for the UK, England, Wales, Scotland and Northern Ireland". Kantoor vir Nasionale Statistieke. 21 Desember 2022. Besoek op 5 Maart 2024.
3. ↑ (en) "2021 Census". Noord-Ierse Statistiek- en Navorsingsagentskap. Besoek op 5 Maart 2024.
4. ↑ ^{4,0 4,1} (en) Trevor Fenton (25 April 2023). "Regional gross value added (balanced) per head and income components". Kantoor vir Nasionale Statistieke. Besoek op 5 Maart 2024.
5. ↑ ^{5,0 5,1} (en) Trevor Fenton (25 April 2023). "Regional gross domestic product: all ITL regions". Kantoor vir Nasionale Statistieke. Besoek op 5 Maart 2024.
6. ↑ (en) "Subnational HDI – Area Database – Global Data Lab". Global Data Lab. Besoek op 5 Maart 2024.
7. ↑ (en) "Gini coefficient by UK nation". Skotse regering. Besoek op 5 Maart 2024.
8. ↑ (en) Encyclopædia Britannica: Northern Ireland. Besoek op 21 Januarie 2015