Teruel

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

[[{{{4|Wikipedia:Articlos destacaus|...]]

Teruel
Municipio d'Aragón
Plaza d'o Torico.
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio  Aragón  Teruel Comunidat de Teruel
Partiu chudicial	Teruel
Superficie	440,4 km²
Población  • Total  • Densidat	36 267 hab. (2013) 81.49 hab/km²
Altaria  • Meyana	915 m.
Alcalde	Emma Buj
Codigo postal	44001–44003
Chentilicio	Teruelano/a[1] u terolano/a[2]
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Teruel y Albarracín Teruel 10 parroquias
Ríos	Guadalaviar
Coordenadas	40°20’37’’N 1° 6’25’’U
Teruel Teruel en Aragón
Web oficial

Teruel (prenunciato en aragonés teruel y en castellano teruel) ye una ciudat d'Aragón, situata en a zona centro-oriental d'a peninsula Iberica, capital d'a provincia d'o mesmo nombre y d'a comarca d'a Comunidat de Teruel. Con una población de 35.675 habitants (2014)^[3], ye a capital de provincia menos poblata d'Espanya. Se troba en o forcallo d'os ríos Guadalaviar y Alfambra. O suyo clima se caracteriza por hibiernos fredos y veranos calidos y xutos.

A ciudat de Teruel tien una luenga historia, que prencipia con as primeras poblacions estables en a zona mientres a Edat de Bronce, con presencia luego d'os pueblos celtibers y de l'Antiga Roma, dica plegar a lo establimiento d'a ciudat en a Edat Meya (1141) por o rei Alifonso II d'Aragón, cuan l'adhibió a lo reino d'Aragón. Estió una ciudat ubierta, con muita influencia d'os ganaders que feban a transhumancia enta o reino de Valencia, encara que continó estando una ciudat de tamanyo chicot, dica convertir-se en 1833 en capital d'a nueva provincia de Teruel, en establir-se en Espanya a nueva división territorial en provincias. En a Guerra Civil Espanyola a ciudat estió o escenario d'a batalla de Teruel, una d'as mas importants batallas d'a guerra en territorio aragonés.

Ye especialment conoixita por os suyos pernils y o suyo arte mudéchar, y reconoixita por a UNESCO como Patrimonio Común d'a Humanidat.

A suya fiesta mayor se celebra o lunes mas cercano a o 10 de chulio (Sant Cristoval) conoixita como a Vaquilla del Ángel por as vaquetas. As fiestas se caracterizan por os pasavillas musicals (charangas), bailes nocturnos y toros ensogatos por as carreras d'o centro d'a ciudat.

Entre os suyos atractivos turisticos se troban as suyas edificacions mudéchars, o mausoleu d'os Amants de Teruel, o centro paleontolochico Dinópolis y una gran riqueza natural. O suyo arte mudéchar fa remerar o suyo pasato multicultural. Os molimentos mas destacatos d'iste estilo son a Ilesia de Santa María, Seu d'a diocesi de Teruel, as torres de O Salvador, Sant Martín y Sant Pero, a los piez d'a que se troba a ilesia que tien o mesmo nombre, tamién d'arte mudéchar.

1. ↑ (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
2. ↑ (an)/(es) Juan Moneva y Puyol: Vocabulario de Aragón. Edición y estudio de José Luis Aliaga, Xordica Editorial, ISBN 978-84-88920-97-3, 2004, p.438
3. ↑ Datos locals de Teruel en a pachina web d'o Instituto Aragonés de Estatistica