Ujedinjeno Kraljevstvo

Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland (en)
Zastava Grb
Uzrečica: nema
Himna: God Save the King
Položaj Ujedinjenog Kraljevstva
Glavni i najveći grad		London 51°30′N 0°7′W / 51.500°N 0.117°W / 51.500; -0.117
Službeni jezik		engleski (de facto)
Državno uređenje		Unitarna parlamentarna ustavna monarhija
• Monarh		Charles III
• Premijer		Rishi Sunak
Zakonodavstvo
Nezavisnost		Zakon o ujedinjenju
• Priznato		1707.
Površina
• Ukupno		244.820 km2 (78. na svijetu)
• Vode (%)		1,3%
Stanovništvo
• Ukupno (2019)		67,545,757[1] (22. na svijetu)
• Gustoća		270/km2 (50. na svijetu)
BDP (PKM)		Procjena 2019.
• Ukupno		$3.131 milijardi[2] (9. na svijetu)
• po stanovniku		$46,827
Gini (2017)		33,1 (33.)
HDI (2018)		0.920 (vrlo visok) (16. na svijetu)
Valuta		Britanska funta (GBP)
Vremenska zona		(UTC+0)
Topografija
• Najviša tačka		Ben Nevis 1.344 m
• Najveće jezero		Lough Neagh 390 km2
• Najveća rijeka		Severn 354 km
Pozivni broj		+44
Internetska domena		.uk

Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske (engleski: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland), skraćeno UK, jest suverena država u zapadnoj Evropi. Nalazi se sjeverozapadno od obale Evrope te obuhvata ostrvo Velike Britanije (ovaj termin se ponekad pogrešno upotrebljava za naziv zemlje), sjeveroistočni dio Irskog ostrva i raznih manjih ostrva.^[3] Sjeverna Irska je jedini dio Ujedinjenog Kraljevstva koji ima kopnenu granicu s drugom državom (u ovom slučaju, Irskom). Osim ove kopnene granice, UK je okruženo Atlantskim okeanom sa zapada i sjevera, Sjevernog mora istočno i Engleskog kanala južno. Irsko more se nalazi između ostrva Velike Britanije i Irske. Površina Ujedinjenog Kraljevstva je 243.000 km² što ga čini 80. najvećom državom na svijetu i 11. najvećom u Evropi.

S nešto više od 63 miliona stanovnika (prema popisu iz 2011) Ujedinjeno Kraljevstvo je 22. zemlja po broju stanovnika.^[4] Po državnom uređenju je Unitarna parlamentarna ustavna monarhija.^[5][6] Glavni grad je London, važan globalni grad i finansijski centar s gotovo 9.000.000 stanovnika (2019), što ga čini trećim najvećim gradom u Evropi. Trenutni monarh od 8. septembra 2022. jest kralj Charles III. Ujedinjeno Kraljevstvo sastoji se od četiri zemlje: Engleske, Škotske, Velsa i Sjeverne Irske.^[7] Posljednje tri imaju vlastite uprave^[8] s različitim nivoima moći, zavisno od njihovog glavnog grada,^[9][10] odnosno Edinburgha, Cardiffa i Belfasta. Guernsey, Jersey i ostrvo Man nisu dio Ujedinjenog Kraljevstva nego su krunski posjedi Ujedinjenog Kraljevstva. Država je odgovorna za njihovu odbranu i međunarodno predstavljanje.^[11]

Odnosi između zemalja Ujedinjenog Kraljevstva znatno su se promijenili kroz vrijeme. Vels je anektirala Kraljevina Engleska pomoću Zakona o ujedinjenju (eng. Acts of Union) 1536. i 1543. Sporazum Engleske i Škotske iz 1707. doveo je do stvaranja Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije, koje se spojilo s Kraljevinom Irskom kako bi se stvorilo Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske. Pet šestina Irske otcijepilo se od države 1922, ostavljajući je u trenutnoj formi Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske. UK ima 14 prekomorskih teritorija.^[12] To su ostaci Britanskog Carstva, koje je tokom 1920-ih zauzimalo gotovo četvrtinu kopnene mase svijeta te je bilo najveće carstvo u historiji. Britanski utjecaj može se primijetiti po jeziku, kulturi i zakonodavnim sistemima koje prijašnje kolonije trenutno koriste.

Ujedinjeno Kraljevstvo razvijena je država i ima petu najveću svjetsku ekonomiju po nominalnom BDP-u i deveta je ili deseta država na svijetu po paritetu kupovne moći. Za UK se smatra da ima visok dobit ekonomije i kategorizira se vrlo visoko na Indeksu ljudskog razvoja (odnosno HDI), 14. na svijetu. Bila je prva svjetska industrijalizirana država i najveća svjetska sila tokom 19. i početkom 20. vijeka.^[13][14] UK je i dalje velika sila sa znatnim ekonomskim, kulturnim, vojnim, naučnim i političkim međunarodnim utjecajem.^[15][16] Prepoznat je posjednik nuklearnih oružja i peta ili šesta je na svijetu po vojnim izdacima.^[17][18] UK je stalni član Vijeća sigurnosti Ujedinjenih nacija od prvog sastanka 1946. Bila je članica Evropske unije i njene prethodnice, Evropske ekonomske zajednice, od 1973. Međutim, na referendumu iz 2016, 51,9% glasača odabralo je izlazak države iz Evropske unije što je okončano Brexitom 31. januara 2020. Također je članica Komonvelta naroda, Vijeća Evrope, G7, G8, G20, NATO-a, Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (odnosno OECD) i Svjetske trgovinske organizacije (WTO).

1. ^ "2011 UK censuses". Office for National Statistics. Pristupljeno 17. 12. 2012.
2. ^ United Kingdom Gross domestic product, current prices, imf.org, pristupljeno 9. jula 2017.
3. ^ "Definition of Great Britain in English". Oxford University Press. Arhivirano s originala, 14. 8. 2016. Pristupljeno 29. 11. 2014.
4. ^ "United Kingdom". International Monetary Fund. Pristupljeno 21. 4. 2015.
5. ^ The British Monarchy, What is constitutional monarchy?. Pristupljeno 21. 4. 2015
6. ^ CIA, The World Factbook Arhivirano 7. 1. 2019. na Wayback Machine. Pristupljeno 21. 4. 2015
7. ^ "Countries within a country". Prime Minister's Office. 10. 1. 2003. Pristupljeno 21. 4. 2015.
8. ^ "Devolution of powers to Scotland, Wales, and Northern Ireland". United Kingdom Government. Pristupljeno 21. 4. 2015.
9. ^ "Fall in UK university students". BBC News. 29. 1. 2009.
10. ^ "Country Overviews: United Kingdom". Transport Research Knowledge Centre. Arhivirano s originala, 4. 4. 2010. Pristupljeno 28. 3. 2010.
11. ^ "Key facts about the United Kingdom". Directgov. Arhivirano s originala, 3. 10. 2012. Pristupljeno 21. 4. 2015.
12. ^ "Supporting the Overseas Territories". Foreign and Commonwealth Office. Pristupljeno 21. 4. 2015.
13. ^ Mathias, P. (2001). The First Industrial Nation: the Economic History of Britain, 1700–1914. London: Routledge. ISBN 0-415-26672-6.
14. ^ Ferguson, Niall (2004). Empire: The rise and demise of the British world order and the lessons for global power. New York: Basic Books. ISBN 0-465-02328-2.
15. ^ Sheridan, Greg (15. 5. 2010). "Cameron has chance to make UK great again". The Australian. Sydney. Pristupljeno 23. 5. 2011.
16. ^ McCourt, David (28. 5. 2014). Britain and World Power Since 1945: Constructing a Nation's Role in International Politics. Sjedinjene Američke Države: University of Michigan Press. ISBN 0472072218.
17. ^ "The 15 countries with the highest military expenditure in 2013 (table)". Stockholm International Peace Research Institute. Arhivirano s originala (PDF), 4. 1. 2015. Pristupljeno 21. 4. 2015.
18. ^ The Military Balance 2014: Top 15 Defence Budgets 2013 Arhivirano 24. 9. 2015. na Wayback Machine (IISS)