Pools-Litause Gemenebes

Rzeczpospolita Obojga Narodów
Abiejų Tautų Respublika
Pools-Litause Gemenebes

← 1569 – 1795 → →
Vlag Wapen
Leuse: Si Deus Nobiscum quis contra nos
Ligging van die Pools-Litause Gemenebes
Hoofstad	Krakow (1569-1596) Warskou (1596-1795)
Taal/Tale	Pools Litaus
Regering	Monargie
Historiese tydperk	Nuwe Tyd
- Unie van Lublin	12 Augustus 1569
- Derde poolse verdeling	24 Oktober 1795
Oppervlakte
- 1582	815 000 km2 314 673 sq mi
- 1618	1 153 465 km2 445 355 sq mi
- 1772	729 900 km2 281 816 sq mi
Bevolking
- 1582 skatting	6 500 000
Digtheid	8 /km²  20,7 /sq mi
- 1618 skatting	10 500 000
Digtheid	9,1 /km²  23,6 /sq mi
- 1772 skatting	12 000 000
Digtheid	16,4 /km²  42,6 /sq mi

Die Pools-Litause Gemenebes (Pools: Rzeczpospolita Obojga Narodów, Litaus; Abiejų Tautų Respublika, Roeteens: Рѣчъ посполитая ѡбоига народовъ, Latyn: Regnum Poloniae Magnusque Ducatus Lithuaniae), soms ook die (Eerste) Rzeczpospolita genoem, het tussen 1569 en 1795 in Sentraal- en Oos-Europa bestaan. Sy amptelike naam was Gemenebes (of Adelsrepubliek) van die Poolse Kroon en die Grootvorstedom Litaue (Pools Rzeczpospolita Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego, Litaus Žečpospolita).

Die twee naamgewende lande was die Koninkryk Pole (wat in Pools dikwels net Korona, "die Kroon", genoem is) en die Grootvorstedom Litaue. Tydens sy grootste uitbreiding omstreeks 1600 het die Gemenebes die huidige staatsgebiede van Pole, Litaue, Letland, Wit-Rusland asook dele van Rusland, Estland, Roemenië en Oekraïne ingesluit.

Die Gemenebes was 'n veelvolkerestaat wat deur aanhangers van verskillende gelowe bewoon is: Rooms-Katolieke, Protestantse en Ortodokse Christene, Jode en Moslems.

Met die sogenaamde reële unie het die Grootvorstedom Litaue, die Koninkryk Pole, die Koninklike Pruise en die Hertogdom Lyfland tot 'n gemeenskaplike staat saamgesmelt. Terwyl ook die landelike gebiede van die Koninklike Pruise deur Poolse staroste bestuur is, het sommige stede, waaronder Danzig (Gdańsk), Thorn (Toruń) en Elbing (Elbląg), maar ook die Vorsbisdom Ermland 'n hoë mate van outonomie geniet. Ander geweste het slegs as leengebiede onder Pools-Litause heerskappy gestaan, soos byvoorbeeld die Hertogdom Pruise, die Hertogdom Koerland en Semgallen en (tydelik) die Vorstedom Moldawië. Die Pools-Litause Gemenebes het daarnaas tot en met 1772 ook die stede van die Zips-streek ingesluit wat in 1421 deur die Koninkryk Hongarye as onderpand aan die Koninkryk Pole gegee is.