Haitio

Respubliko Haitio
République d'Haïti Repiblik d Ayiti
flago	blazono
Nacia himno: 'La Dessalinienne'
Nacia devizo: Liberté, égalité, fraternité" (france)[1] "Libète, Egalite, Fratènite" (haitikreole) "Libereco, Egaleco, Gefrateco" Devizo sur tradicia blazono: "L'union fait la force" (france) "Inite se fòs" (haitikreole)[2] "Unuiĝo faras forton"
suverena ŝtato • insula lando • lando
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Portoprinco
Oficiala(j) lingvo(j)	franca lingvo, haitia kreola lingvo
Uzata(j) lingvo(j)	Haitia kreola 95%, franca 10%
Plej ofta(j) religio(j)	katolikoj 80%, protestantoj 16%, voduistoj
Areo	27 750 km²
- % de akvo	0,7 %
Horzono	-5
Interreta domajno	ht
Landokodo	HT (ISO 3166)
Telefona kodo	+509
Plej alta punkto	Pic la Selle
Plej malalta punkto	Kariba Maro
Politiko
Politika sistemo	Prezidenta respubliko
Ŝtatestro	Ariel Henry (aganta)
Ĉefministro	Ariel Henry (aganta)
Nacia tago	1-a de januaro
Sendependiĝo disde Francio	1-a de januaro 1804
Ekonomio
Valuto	Gurdo (HTG)
MEP	laŭ 2021
– suma	US$34,189 miliardo[3]
– pokapa	US$1943[3]
Membro de Unuiĝintaj Nacioj • Monda Organizaĵo pri Komerco • Karibia Komunumo • Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo • Internacia Disvolviĝa Asocio • Internacia Financa Korporacio • Multflanka Investado-Garantia Agentejo • Internacia Centro por Dispozicio de Disputoj pri Investado • Grupo de Afrikaj, Karibaj, kaj Pacifikaj Ŝtatoj • Organizaĵo por la Malpermeso de Atomkernaj Armiloj en Latina Ameriko kaj la Karibaj Insuloj • Alianco de Insuletaj Ŝtatoj • Kariba Disvolva Banko • Interpol • Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj • Unesko • Universala Poŝta Unio • Internacia Telekomunika Unio • Organizaĵo de Amerikaj Ŝtatoj • Internacia Organizaĵo de la Franclingvio • Internacia Civildefenda Organizaĵo • Monda Organizaĵo pri Meteologio • Monda Organizaĵo pri Sano • Kariba Organizaĵo por Administrado de Katastrofoj • Tutmonda Pridogana Organizo vd
Akvejoj	Atlantiko, Karibio
Koordinatoj	19° 0′ N, 72° 48′ U (mapo)19-72.8
Plej alta punkto	Pic la Selle [+]
- alteco	2 674 m [+]
Plej malalta punkto	Kariba Maro [+]
- malalteco	0 m [+]
Akvokolektejo	27 750 km² (2 775 000 ha) [+]
Areo	27 750 km² (2 775 000 ha) [+]
Loĝantaro	10 981 229 [+] (2017)
Horzono	UTC-05:00, America/Port-au-Prince [+]
DEC
Haitio
Vikimedia Komunejo:  Haiti [+]
En TTT: Oficiala retejo [+]
v • d • r

Haitio (haitikreole Ayiti [ajiti], france Haïti [aiti]), oficiale Respubliko Haitio (haitikreole Repiblik d Ayiti, france République d'Haïti),^[4] kaj antaŭe konata kiel Hayti,^{[noto 1]} estas ŝtato, kiu konsistigas la okcidentan parton de la kariba insulo Hispaniolo kaj limas oriente al la Respubliko de Domingo, norde kun la Atlantiko, sude kaj oriente kun la Kariba aŭ Antila Maro.^[9][10] Ĝia teritorio enhavas krome la insulojn Gonavo, Insulon de la Testudo, insularon Caymanites, kaj insulon Île à Vache krom diversajn insuletojn de ĝia teritoria maro. La neloĝata Insulo Navassa estas postulata de Haitio antaŭ la administrado de Usono.^[11][12] La tuta surfaco de Haitio ampleksas 27 750 km² (10 714 kvadratajn mejlojn), kaj ĝia loĝantaro estas 11 439 646 homoj (takso de 2018),^[13] la plej loĝata lando en Karibio. La ĉefurbo kaj plej granda urbo estas Portoprinco, terure damaĝita de la tertremo en Haitio en 2010.

Haitio estas fondinta membro de la Unuiĝintaj Nacioj, la Organizaĵo de Amerikaj Ŝtatoj,^[14] Asocio de Karibaj Ŝtatoj,^[15] kaj la Internacia Franclingva Organizaĵo. Krom la Karibia Komunumo (CARICOM), ĝi estas membro de la Internacia Monunua Fonduso,^[16] Monda Organizaĵo pri Komerco, kaj la Komunumo de Latinamerikaj kaj Karibiaj Ŝtatoj. Historie malriĉa kaj politike malstabila, Haitio havas la plej malaltan indicon de homa disvolviĝo en Ameriko. Ekde 2000, la lando spertis puĉon, kiu instigis intervenon de la Unuiĝintaj Nacioj, kaj ankaŭ katastrofan tertremon, kiu mortigis pli ol 250 000 homojn.

1. ↑ Article 4 of the Constitution. Haiti-reference.com. Alirita 24 julio 2013.
2. ↑ After The Group Of G8, Now Come G30 Headed By Louko Desir. Alirita 28 januaro 2018.
3. ↑ ^{3,0 3,1} Haiti. Internacia Mona Financo. Alirita 2021-07-19.
4. ↑ Konstitisyon Repiblik Ayiti 1987. Ufdc.ufl.edu. Alirita 24-a de julio 2013.
5. ↑ Catalogue description Haitian Declaration of Independence (1-a de januaro 1804).
6. ↑ National Archives – Haiti.
7. ↑ La Constitution Impériale du 20 mai 1805^{[rompita ligilo]}
8. ↑ Remember Haiti | Revolution | Royaume d'Hayti. Déclaration du roi..
9. ↑ (2016) Dardik, Alan: Vascular Surgery: A Global Perspective. Springer, p. 341. ISBN 978-3-319-33745-6.
10. ↑ Josh, Jagran: Current Affairs November 2016 eBook (2016). Alirita 8-a de majo 2017.
11. ↑ CIA World Factbook – Haiti. Alirita 3-a de septembro 2019.
12. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj :0; $2
13. ↑ "World Population prospects – Population division". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Alirita je la 9a de novemro 2019.
14. ↑ . OAS – Member State: Haiti. OAS – Organization of American States: Democracy for peace, security, and development (1-a de augusto 2009).
15. ↑ Press: Association of Caribbean States (1994–2014) (2014). Alirita 25-a de aprilo 2016.
16. ↑ International Monetary Fund: List of Members.

Citaĵa eraro Etikedoj <ref> ekzistas por la grupo nomita "noto", sed la responda etikedo <references group="noto"/> ne estis trovita; $2